Bu yazımızda önemi son zamanlarda artan tarım, biyobelirteç, kişiselleştirilmiş tıp gibi bir çok alanda faydalanılan bir bilim dalı olan metabolomik. Peki metabolomik nedir? Hep birlikte inceleyelim.
Metabolomik Nedir?
Genomik bir hücrenin içindeki DNA ve genetik bilginin çalışması gibi ve transkriptomik de RNA ve mRNA ifadesindeki farklılıklar üzerine yapılan çalışmadır; Metabolomik , hem genetik hem de çevresel faktörlerden etkilenen, substratların ve metabolizma ürünlerinin incelenmesidir. Metabolomik yeni bir alandır ve “metabolom” terimi ilk olarak 1998 yılında kullanılmıştır. Ancak, son yıllardan beri metabolomik alanında önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Metabolomik; belirli bir zaman diliminde dokularda, hücrelerde ve fizyolojik sıvılarda lipid, karbohidratlar, vitaminler, hormonlar ve diğer hücre bileşenlerinden ortaya çıkan küçük moleküllü metabolitlerin yüksek verimli teknolojiler kullanılarak saptanması, miktarının belirlenmesi ve tanımlanmasıdır.
Metabolomik; belirli hücresel biyokimyasal prosesleri arkalarında bıraktıkları o proseslere 
özgü, kimyasal parmak izlerini, özellikle de, bu proseslerin ürünü olan bütün küçük moleküllerin (Metabolomik genellikle kütle aralığı 50 – 1500 dalton (Da) olan küçük molekülleri inceler.) profillerini inceleyen biyoteknoloji dallarıdır.
Metabolomik adı verilen yöntem hücresel yolaklarda ortaya çıkarılmasında moleküler araçları kullanmaktadır. Sonuçta çok sayıda protein “kitaplıkları” ortaya çıkar. Önce genom haritası tamamlanır. Sonra beklenen proteinler biyoinformatik ile çözümlenir. Bu proteinlerin benzerlikler bazında ait oldukları aileler tahmin edilerek kümeler. Mitokondriyal proteinler, lipit metabolizması ilişkili proteinler, kanal proteinleri proteinler gibi.
Metabolik Nasıl Kullanılır?
Çeşitli seviyelerde metabolomikten faydalanılıyor. Gıda endüstrilerinde ürün ve stres testlerinden, örneğin pestisitlerin kontrolü ve potansiyel olarak zararlı bakteri türlerinin tanımlanması, tarımda araştırmalara , sağlık hizmetlerinde tıbbi teşhislere ve kişiselleştirilmiş uygulamalarda gelecekteki uygulamalarına kişiselleştirilmiş tedavi stratejileri ile sonuçlanan ilaçlar gibi bir çok alanda kullanılmaktadır..
Metabolomik İçin Kullanılan Analitik Teknolojiler Nelerdir?
Veri elde etmek ve farklı organizmalarda, dokularda ve sıvılarda bulunan metabolitlerin özelliklerini tanımlamak için metabolomikte kullanılabilecek çeşitli analitik teknolojiler vardır.
- Kütle spektrometrisi
- Elektron iyonlaşması
- Amfoterik basınçlı kimyasal iyonlaşma (APCI)
- Elektrosprey iyonlaşması (ESI)
- Yüksek performanslı sıvı kromatografisi (HPLC)
- Kapiler Elektroforez
- Gaz kromatografisi
- Nükleer manyetik rezonans (NMR)
Gelecekte, verileri analiz etmek ve anlamlandırmak için daha pratik tekniklerin bulunması umut edilmektedir.
