Ateşli Silahlar ve Barut

İnsanoğlu hem avlanmak hem de kendini korumak amacı ile günümüze kadar gelişerek gelen silahı icat etmiştir.

Silahın bugün Türkçe sözlüğünde “insanların diğer canlılara karşı savunma ve saldırı amaçlı kullandığı her türlü araç” veya “bedensel ve fiziksel zarar vermek amacı ile kullanılan araç” gibi ifadeler olarak karşımıza çıkmakta.

Barutun İcadı İle Ateşli Silahların Bulunuşu

Barut MÖ 1000’de, Çinlilerin savaşlarında ateşi kullanmaktan yetinmemesi, patlayıcı silah arayışına girmesi sonucu bulunmuştur. Sonrasında barut ile bir çok patlayıcı silah geliştirmişlerdir.

13.yy’da Ortadoğu ve Avrupa tarafından tanınan barut, ateşli silahların icadını beraberinde getirmiştir. Ünlü İngiliz Bilim İnsanı ve Filozof Roger Bacon 13.yy’da barutun kapalı bir hacim içerisinde tutularak ateşli silahlar yapabileceğini öne sürmüştür, fakat düşüncesini kabul ettirememiştir. 14.yy da barut Avrupa da silahlarda kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı Devleti de kısa sürede ateşli silahları tanımış ve kullanmaya başlamıştır.

Ardından 16.yy’da kullanılan ateşli silahların (tüfek) boyutları küçültülerek geliştirilmeye çalışıyordu. 1544’den itibaren kısa namlulu, kolay taşınabilen tabancalar üretilmeye başlandı. 19.yy’da ise kapsüllü ve iğneli silah üretimine geçildi.

Barut Nasıl Patlar?

Barutun kimyasal olarak yapısı incelendiğinde içerisinde bol miktarda (%70 civarında) potasyum nitrat (KNO3), karbon ve kükürt bulunur. Güherçile olarak da bilinen potasyum nitrat toprak içerisindeki bazı mayalar sayesinde nitrojenin doğal mineral kaynağı olarak oluşur. Ticari olarak potasyum klorürün sodyum nitratla reaksiyonu sonucu oluşmaktadır, beyaz ve kristal bir yapısı vardır.

Bu beyaz kristaller ısı ile etkileşime girdiklerinde oksijen salınımı yaparlar, oksijen yanma tepkimelerinin başrolüdür. Barutun içerisinde bulunan kükürt ve kömür, potasyum nitrattan salınan oksijen ile yanma tepkimesine girer.

Kabaca elde edilen denklem aşağıdaki gibidir:

10 KNO₃ + 3 S + 8 C → 2 K₂CO₃ + 3 K₂SO₄ + 6 CO₂ + 5 N₂

Açığa çıkan sıcak nitrojen gazı (N₂) ve  karbodioksit gazı (CO₂ ) ortama hızlı bir şekilde yayılır ve tahribat gücü oldukça yüksektir.

Silahın Ateşlenme Mekanizması

Silahlar bilindiği üzere tetiğe basıldığından mermi fırlatır. Mermiler üç ana bölümden meydana gelmektedir; mermi çekirdeği, sevk barutu ve kovan.

Silahın tetiğine basıldığı anda alt kısımda bulunan kapsüle iğne vurur ve kapsül ateşlenir. Sonrasında ateşlenen kapsül barutun tutuşmasını sağlar. Yani yukarıda yazılı olan denklem saniyeden kısa bir sürede gerçekleşir. Ortamda oluşan ve biriken sıcak gazlar sıkışır ve mermi çekirdeğinin ses hızını (343.2 metre/saniye) aşan bir hızda fırlatılmasına sebep olur.

Ülkemizde silahlar ile ilgili son gelişmeler için Tübitak’tan Yerli Elektromanyetik Silah:”Sapan” adlı makalemizi okuyabilirsiniz.