İnsanların göz bebekleri yuvarlaktır ancak bir çok canlı türünde farklı şekillerde göz bebeği yapısı mevcuttur. Örneğin mürekkep balığının göz bebeği W harfi şeklindeyken kedilerin dikey, keçilerin dikdörtgen şeklindedir. Peki göz bebeği şekli canlıdan canlıya neden bu kadar çok farklılık gösterir? Göz bebeği şekline göre canlıları av veya avcı olarak belirlemek mümkün müdür?
Göz Bebeği Nedir?
Göz bebeği, gözün iris kısmının ortasında bulunan boşluktur. Işığın retina üzerine düşmesini sağlar. Göz bebeğinden geçen ışık ışınları gözün içindeki dokular tarafından doğrudan soğurulduğu ya da gözün içinde yansıyan ışın saçılmalarının dar göz bebeğinden geri çıkmaması nedeniyle siyah renkli olarak görünür.
Görüş hayvanlar aleminde bulunan her canlı için çok önemli bir etken. Çünkü canlılar görme yeteneklerine göre kimi zaman avcı olabilirken kimi zaman av durumuna düşebiliyorlar. California Berkeley ve Durham Üniversitesi’nden bilim insanları, göz bebeklerinin şekli ile canlıların ekolojik rolleri arasında açık bir ilişki olduğunu iddia edip hayvanları göz bebeği tiplerine göre onları av veya avcı olarak belirlediler. Bu araştırmanın sonuçlarını gelin göz bebeği çeşitlerine göre inceleyelim.
Göz Bebeği Çeşitleri
Yatay Göz Bebeği
Yatay göz bebeği şekli daha çok keçi, koyun, inek gibi otçul canlılarda gözlenir. Bu göz bebeği şeklinde göze, gözün sağından ve solundan daha fazla ışık girerken altından ve üstünden daha az ışık girer. Bu yüzden bu canlılar avcıları çok uzaktan, çok erken bir zamanda fark edebilirler. Bu göz bebeği yapısı bu canlıların avcılardan kaçarken daha rahat ve daha pratik bir şekilde hareket edebilmelerini sağlar. Ayrıca bu canlılar kafalarını eğdiklerinde göz bebekleri yere dik olmak yerine paralel bir şekil alır yani bu canlılar o durumda dahi çevreyi görmeye devam edebilirler. Böylece bu canlıların avcılardan kaçabilmesi çok daha kolay bir hal almış olur.
Düşey Göz Bebeği Şekli
Kedi, timsah, yılan gibi canlılarda görülen bu göz bebeği şekli bu canlıların avcı olmasına kolaylık sağlıyor. Bu göz bebeği şekli pusu kurarak avcılık yapan canlıların avları ile aralarındaki mesafelerini tam olarak algılamalarını sağlıyor. Bu sayede avcılar avları ne kadar uzakta olursa olsun onları fark edebiliyorlar.
Yuvarlak Göz Bebeği Şekli
Yuvarlak Göz Bebeği ŞekliAslan, kaplan gibi daha çok gündüz avlanan canlılarda gözlemlenen göz bebeği şeklidir. İlk bakışta aslan ve kaplanın neden düşey göz bebeği şekline sahip olmadığını düşünebilirsiniz,ancak bu canlılar zaten yerden daha yüksekteler ve çevrelerindeki avlara hakim durumdalar.
Araştırmacılar bu kuralların dışına çıkabilecek türlerin olduğunu belirtirken, çalışmalarının gözün evrimsel sürecinin çözümlenmesine ışık tutabileceğini düşünüyor.
