Flavonoidler Nedir?
Flavonoidler; bitkisel kökenli bileşiklerdir, güçlü antioksidan özellikleri ile iltihabı azaltır, sağlıklı damar oluşumunu teşvik eder ve hücresel hasarı önleyip, onararak yaşlanmayla mücadele ederler. Flavonoidlerin Demans, Alzheimer hastalığı ve bazı kanserlere karşı da korunmada etkin olduğu bilinmektedir. Meyve ve sebzelerde yüksek düzeyde bulunan flavonoidlerin sağlık üzerinde olumlu etkileri bulunmaktadır.
Flavonoidler Hangi Besinlerde Bulunur ?
Pek çok gıda kaynağı flavonoid içermektedir. Meyve ve sebzeler, çay, kahve ve şarap gibi bitkisel kaynaklı yiyecek ve içeceklerde bulunmaktadır. Temel kaynakları, meyveler (örn. narenciye meyveleri, kuşburnu, kayısı, vişne, üzümler, elma, kuş üzümü, yaban mersini), sebzeler (örn. soğan, yeşil biber, brokoli, domates, ıspanak), içecekler (kırmızı şarap, kahve, çay), kahve çekirdeği, soya ürünleri ve baharatlardır.
Flavonoidlerin Günlük Diyetlerde Alımı
Bir porsiyon elmada toplam fenolik madde miktarı 400 mg, armut ve üzümde 300 mg’dır. Yaban mersini ve kirazda 200- 400 mg olarak; siyah çay, kahve, kırmızı şarap, beyaz şarap ve biranın 200 ml’sinde polifenol içeriği ise, sırasıyla 150-250 mg, 150-180 mg, 200-500 mg, 40-60 mg ve 50- 100 mg olarak tahminlenmektedir. Bitter çikolatanın 40 g porsiyonundaki toplam fenol içeriği ise 340 mg olarak belirlenmiştir. Bu gıdaların bir porsiyonu için belirlenen toplam fenolik madde içeriği dikkate alındığında, meyve ve sebzelerden, dengeli bir diyet için tavsiye edilen şekilde günlük 9 porsiyon tüketilmesi beklenmektedir.
Flavonoidlerin Sağlığımız Üzerindeki Etkileri
Flavonoidlerin sağlığımız üzerinde çeşitli özellikleri olduğu bildirilmiştir. Bu özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Antitümör etkisi
- Antitrombotik etki
- Antialerjik etki
- Antiinflamatuar etki
- Antiviral etki
- Aterosklerosis ve kroner kalp hastalıklarından koruma etkisi
- Vasodilatasyon etkisi
- Analjezik etki
- Hücresel bağışıklık sistemi etkisi
- Antiülser etki
- Antihepototoksik etki
- Antibakteriyel etki
- Antioksidan etki
- Spazmolitik etki
Epidemiyolojik çalışmalar, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser riskini düşürmesi yönüyle flavonoid bileşiklerinin önemini göstermiştir.
İnsan yaşamı için olmazsa olmaz bir öneme sahip olan oksijenin, normal metabolizma sırasında üretilen bazı reaktif oksijen türleri vücuda ciddi bir zarar oluşturma potansiyeline sahiptir. Flavonoidler serbest radikallerle reaksiyona girerek onları etkisiz hale getirirler.
Yakın zamanlarda yapılan çalışmalar flavanoidlerin tüm bu özelliklerinin yanında ayrıca antidiyabetik ve obeziteye karşı etkilerini de ortaya koymaktadır. Jennins ve ark. (2017)’nın yaptığı çalışmada 2734 kadının kesitsel analizleri, antosiyaninlerin ve flavonollerin daha yüksek alımı, daha düşük yağ kütlesi ve azalmış merkezi adipoziteyle ilişkili olduğunu göstermiştir.
Günümüzde artan kronik hastalıklar, hastalıklardan kaynaklanan iş gücü kayıpları, kaliteli ve uzun yaşam arzusu gibi sebepler flavonoid gibi fonksiyonel gıdaların önemini tekrar gündeme getirmiştir. Birçok bilimsel araştırma gıdaların iyi birer antioksidan olduğunu, antiinflamatuar etkilerini, aterosklerosis ve kroner kalp hastalıklarından koruma yönünü ve fenolik bileşenler içinde büyük, önemli bir grup olduğunu kanıtlamaktadır.
Kaynaklar
- ATINÇ, M., & KALKAN, İ. Flavonoidler ve Sağlık Üzerine Etkileri. Aydın Gastronomy, 2(1), 31-38.
- Tunceli, T. (2016). 2, 5-dihidroksi-1, 4-benzokinon ile naringeninden kinon-flavonoid bağlı bileşiklerin sentezi(Master’s thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
