Global değeri düşünüldüğünde en değerli simgelerden biri sayılabilen doların simgesi olan $, nereden geliyor hiç düşündünüz mü? Aslında her simgenin bir hikayesi vardır öyle değil mi?
Amerikan para birimi Dolar, Amerikan rüyasına ve onunla birlikte gelen tüm tüketicilik ve metalaşmaya, kısa zamanda aspirasyon, sıçrayan açgözlülük ve yaygın kapitalizme işaret etmekte. Bir çoğumuzun da Php kodlama dilinden aşina olduğumuz ve klavyede (Alt Gr+4) tuş kombinasyonu ile yapılan dolar işareti, pek çok dilde kullanılmasına karşın, dolar işaretinin kökenleri, Bohem sikkeleri, Herkül’ün Sütunları ve tüccarlar üzerine dokunan rekabetçi teorilerden uzak durmaktadır.
Dolar İşareti İlk Nerede Kullanıldı?
Dolar işareti ilk kez, 1790’lerde Archibald Binny (Philadelphia: Getty Images) tarafından yapılan bir Philadelphia matbaasında basılmıştı. Atlas Shrugged isimli 1957’de kaleme aldığı romanında dolar işaretinin ne anlama geldiği sorulduğunda Ayn Rand; “Başarı için, yetenek için, insan yaratıcı gücü için… tam olarak bu nedenlerden dolayı meşrutiyet markası olarak kullanılır.” cevabını veriyor.
Dolar İşareti Nereden Geliyor?
İngiliz Sterlin işareti, imparatorluğun temel ağırlık birimi olan Romalılar tarafından ilk kez “libra pondo”nun kısaltması olarak kullanıldığında, 1.200 yıl öncesine dayanan bir geçmişe sahipti. Şuan ise İngiltere, İskoçya, Galler, Zimbabve, Cebelitarık gibi pek çok ülkede para birimi olarak kullanılmakta. Terazi Latince ölçekler demektir ve Terazi pondo kelimenin tam anlamıyla “ağırlık olarak pound” olarak tercüme edilir.
İngiltere’de Angalosaksonları’nda Sterlin, gümüşe eş değer bir hale geldi. Ancak o zamanlarda simgesi “L” harfiydi. Çubuk daha sonra ortaya çıktı, bunun bir kısaltma olduğunu ve Londra Merkez Bankası Müzesi’ndeki bir kontrol, pound işaretinin 1661’de bugünkü halini aldığını, evrensel olarak kabul görmesi biraz daha uzun sürdüğünü göstermektedir.
Bütün bunlara karşın, doların biraz daha kısa bir geçmişi bulunuyor. Bohemya Krallığı, Almanya’da bir şehir olan Joachimsthal’deki bir madenden gümüş kullanarak, Almanca’dan Joachim vadisi olarak İngilizceye çeviren madeni paralar çıkarmaya başladı.
Bu ifadelere karşın, ne yazık ki dolar işaretinin nereden geldiğine dair kesin bir kanıt bulunmuyor. Görünüşe göre hiç kimse dolar işaretini tasarlamak için oturup kara kara düşünmüş gibi değil. En ezoterik kökenli öykülerden biri, onu Hristiyan çarmıhta bir yılan bulunan Bohemyalı Thaler’a bağlar. Bu, ısırılmış insanları tedavi etmek için Musa’nın kutup direğine bronz bir yılan sarması hikayesinin bir imasıdır. Dolar simgesinin de buradan türediği diğer söylentiler arasında yer almaktadır.
Yine bir başka söylentiye göre, Eski Yunanlıların Cebelitarık Boğazı girişini çevreleyen ve harfleri tanımlamak için çağrıştırdığı Herkül Sütunları üzerinde durmaktadır. Sütunlar İspanya’nın ulusal armasıyla öne çıkarken 18. ve 19. yüzyıllar boyunca, İspanyol pezosu olarak bilinen dolar ortaya çıktı. Sütunlar, etraflarında S şeklinde kıvrılmış pankartlar vardır ve dolar işaretiyle oldukça benzerlik göstermektedir.
Aslında en yaygın kabul gören teori; sömürgelerde, İspanyol Amerikalılar ve İngiliz Amerikalılar arasındaki ticaret canlıydı ve Peso ya da Peso de ocho Reales, 1857’ye kadar ABD’de yasal ihale edildi. Tarihçiler, “P” harfi üzerinde “S” harfi bulunduğunu bildiriyorlar. Yavaş yavaş, “P”, “S” ile birleşti ve eğrisini kaybetti. “S” ise ortasında çizgi ile kaldı.
Kaynak ve İleri Okuma:
- http://www.bbc.com/capital/story/20190528-the-curious-origin-of-the-symbol
