Genom projesinden sonra dünyada DNA ve RNA ile ilgili çalışmalar hızlandı. DNA ve RNA’nın daha küçük yapıları araştırılmaya başlandı. Çalışmalar ile birlikte gelen veriler,DNA ve RNA kendi içlerinde muazzam bir şekilde kombine olduklarını ve çok sayıda alt birimlerinin oldukları ortaya çıkmıştır. DNA molekülü, temel molekül olarak kabul edilmiş olsa da RNA olmadan genom üzerinde hiçbir hükmü yoktur. Son yapılan çalışmalarda dairesel RNA’ların protein kodlayıcı genleri düzenlediği anlaşılmıştır. RNA ne kadar DNA’nın, kopyası gibi görünse de DNA genetik mataryel üzerinde hakimiyetini sağlamak için anahtar kilit modelleme şekli ile çalışmaktadır. Ama RNA, DNA kadar karmaşık bir yapıya sahiptir. RNA’lar DNA’nın aksine daha dirençliler ve özellikle UV ışıklarına karşıdır. RNA’nın bir diğer niteliği de yapılanıp parçalanabilme özelliği sayesinde tekrar tekrar kullanılabilmesidir. Bu yapı, hastalıklar üzerinde de oldukça etkilidir. Herhangi bir yapı bozukluğu hastalıklara sebep olabilmektedir.
Sirküler RNA Nedir?
Sirküler RNA aslında circRNA ‘lar olarak da bilinir. 5′ (kapak) 3′( poliadenilasyon) uçları olmayan kapalı bir döngü yapısını oluşturmak için bir kovalent bağ, ile tanımlanan yeni tanımlanmış kodlanmayan RNA sınıfıdır. Yapısal ve her yerde bulunan RNA molekülleridir. Küçük endojen kodlayıcı olmayan RNA moleküllerinin büyük bir grubu olan dairesel RNA’lardır. Tercihen nöral dokularda eksprese edilir. Biyogenezi spesifik cis etkili elemanlar ve trans etkili faktörler tarafından düzenlenen dokuya ve hücreye özgü ekspresyon paternleri ile ökaryotlarda kovalent olarak kapalı moleküllerdir. Bazıları bol ve evrimsel olarak korunur. Birçok circRNA, mikroRNA ve protein süngerleri protein fonksiyonunu düzenler ve önemli biyolojik fonksiyon uygularlar. CircRNA’lar etkileyici spesifisiteleri sahiplerdir. Biyouyumlulukları neredeyse mükemmeldir. Bu sayede biyobelirteç olarak görev yapabilmektedirler. Dairesel RNA’lar düşük seviyede eksprese edilir ve genellikle hücre tipine özgü paternler sergilerler.
Doğrusal RNA’lara istinaden circRNA ekzonükleaz RNAaz R aracılı bozunmaya karşı daha dirençlidir. 3’ terminal uçları olmadığı için daha kararlı bir yapıya sahiptir. Doğaüstü bir doğaya sahiplerdir. Potansiyel olarak biyobelirteç ve gen hedeflemesi olarak kullanılabilir. Gen ekspresyonunda önemli bir yere sahiplerdir.
Sirküler RNA’nın Görevleri
- Konak virüs etkileşiminde önemli etkileri vardır.
- Lineer habercilerdir.
- Ökaryotlarda fizyolojik olarak düzenleyici fonksiyon sergilerler.
- Kanserde onkojenik uyaranlardır.
- Tümor baskılayıcı olarak da işlev görebilir.
- Transkripsiyon ve RNA eklemeyi düzenleyebilir.
- Transkripsiyonel kontrolde önemli bir yeri vardır.
- Prognostik biyobelirteç olarak kullanılabilir.
İnterlökin Güçlendirici Bağlayıcı Faktörü 3
Pre-mRNA’ların gen birleştirme dairselleştirmeyle üretilen circRNA’ların biyogenezinde önemli bir rol oynar. RNA bağlayıcı proteindir. CircRNA’ların işlenmesini teşvik eder. Daireselleştirilmiş eksonların kuşatma intronlarında bulunan düzenleyici elemanları stabilize ederek bu işlemi yapar. Böylece dairesel RNA’ların alt kümesinin arkaya eklenmesinde rol oynar. Transkripsiyonel süreçlerde rol alır. Spesifik mRNA’ların 3′ UTR poli -U elemanlarına adenin urasil bakımından zengin yerlere bağlanır. Doğuştan gelen antiviral yanıta katılır. ILF3 hücresel olgun circRNA’lardan salan çift sarmallı RNA ile aktivite edilen protein kinaz/PKR trafından fosforile edilir. Bunun sonucunda bağlanmamış viral mRNA’larla sıcak temasta bulunup yok edebilir.