Ilex paraguariensis ağacının yapraklarından elde edilen Yerba Mate Çayı çay ve besin takviyelerinin bileşeni olarak Güney Amerika’dan dünya pazarına giriş yapan alkolsüz bir içecektir. Mate çayı son zamanlarsa sağlık üzerine olan yararlarından dolayı popüler hale gelmiştir. Hücre içi ve hücre dışı çalışmalarda, Mate çayı tüketimine bağlı hipotansif, vazoprotektif, anti-obezite ve hipoglisemik aktiviteler gibi, sağlığın teşvik edici etkileri gösterilmiştir. Ancak güvenliği ile ilgili bazı endişeler de söz konusudur.
Mate Çayının İçeriğinde Bulunan Yararlı Bileşenler
- Mate çayı en önemli bileşikler olarak bir polifenol olan klorojenik asit(92 mg) ile ksantin grubuna dahil kafein ve teobromin içerir. Yeşil çaydan farklı olarak kateşin içermez.
- Flavonoidler açısından zengindir.
- Fosfor, demir ve kalsiyum minerallerini barındırır.
- C, B1 ve B2 vitaminlerini içerir.
- Mate çayına özgü tadı veren saponinleri içerir.
- Bakır, manganez, nikel, potasyum ve çinko gibi inorganik mineralleri içerir.
Mate Çayının Sağlık Üzerine Etkileri
- İçeriğindeki polifenollerden dolayı antioksidan kapasitesi yüksektir. Reaktif oksijen türlerini söndürme aktivitesi klorojenik asitten gelir. Bu nedenle Mate çayı kalp hastalıklarına ve kansere karşı koruyucu etki gösterir. DNA hasarını önler.
- Bir fincan Mate çayı(150 ml) 78 mg kafein içerir. Çalışmalar metabolizma hızlandırıcı, kilo kaybı ve yönetimi üzerindeki etkisinin yüksek kafein içeriğinden kaynaklı olabileceğini belirtmiştir.
- Saponin içeriğinden dolayı kolesterol düşürücü ve antienflamatuar etki gösterir.
- Karaciğer koruyucudur.
- Merkezi sinir sistemi üzerinde uyarıcıdır.
Kimler Mate Çayı Tüketmemeli
- Gebelik ve emziklilik dönemindeki kadınlar
- Kemoterapi alan kanser hastaları
- Kan sulandırıcı kullananlar
- Kalp ve tansiyon hastaları
- Çocuklar
Nasıl Hazırlanır
İçeriğindeki klorojenik asitin etkilerinden maksimum oranda yararlanabilmek için Mate çayını uygun yöntemle hazırlamak çok önemlidir. Bir çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; 95°C’de, 300 mL(1 kupa) suya, 2 gram Mate çayı(ticari olarak bir poşet çaya karşılık gelen) ekleyip 16 dakika boyunca demlemeye bırakmak en etkili hazırlama yöntemi olarak belirlenmiştir.
Bazı çalışmalar Mate Çayı tüketiminin özofagus, gırtlak ve mesane dahil olmak üzere çeşitli kanser türleri ile ilişkisi olduğunu bildirmiştir. En son bilgiler bu ilişkinin ham Mate çayından değil, işlenmiş Mate çayında bulunabilecek kirleticilerden kaynaklanabileceğini bildirmektedir.
Ayrıca yüksek kafein içeriğinden dolayı günlük tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Sonuç olarak diyebiliriz ki evet Mate çayının birçok yararı vardır fakat düzenli bir beslenme programı ve fiziksel aktivite olmadan tek başına etkisini göstermeyecektir.
Kaynaklar
- Heck, C. I., & de Mejia, E. G. (2007). Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): A Comprehensive Review on Chemistry, Health Implications, and Technological Considerations. Journal of Food Science, 72(9), R138–R151.
- Da Silveira, T. F. F., Meinhart, A. D., de Souza, T. C. L., Cunha, E. C. E., de Moraes, M. R., Filho, J. T., & Godoy, H. T. (2017). Optimization of the Preparation Conditions of Yerba Mate tea Beverage to Maximize Chlorogenic Acids Extraction. Plant Foods for Human Nutrition, 72(2), 219–223.