Parkinson; beyinde nörotransmitterlerden dopamin üreten sinirlerdeki kayıp sonucu ortaya çıkar. Dopamin; vücuttaki hareketi kontrol ettiğinden, hastalığın başlıca belirtisi normal olmayan titremelerdir. Hastalık hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için lütfen okuyunuz: Parkinson Hastalığı
Hastalığın Seyri
Hastalıkta kullanılan ilaç olan L-dopa, yan etki olarak bulantı, kusma, kokuya karşı duyarlılığın azalması, kabızlık ve tükürük azalması yapabilir. Sonuçta, hastada anoreksi (aşırı zayıflık) görülebilir. Ayrıca; L-dopa kullanımı ile Parkinson hastalığının belirtileri azalır, fakat iyileşme olmaz. Bu nedenle; hastalığın ilerlemesiyle ellerde oluşan bozukluk-titreme bireyin yemek yemesini güçleştirir. Özellikle sıvı alımı zorlaşır.
Beslenme Tedavisi
L-dopa, sindirim sisteminden emilirken eğer proteinler ile karşılaşırsa emilemez ve etkisiz hale gelir. Bu nedenle ilaç, yemeklerden 1 saat önce veya 1 saat sonra alınmalıdır. Günlük CHO:Protein alımı 5:1 oranında olmalıdır. Yani bu da günlük 1800 kcal alan normal bir birey için yaklaşık 60 gr protein alımı demektir. Gündüz yemeklerinin protein içeriğinin düşük tutulup, akşam yemeklere daha fazla protein verilmesi önerilmektedir.
Mesela örnek bir diyet programı söylenecek olursa: Sabah kahvaltısında; reçel, bal, pekmez, yağ, zeytin, meyve, meyve suyu, glutensiz ekmek/kek (tercihen normal ekmek de olabilir). Öğle yemeğinde; sebze yemeği, pirinç pilavı, meyve suyu/kompostosu veya salata, glutensiz ekmek (tercihen normal ekmek de olabilir). Akşam yemeğinde; et, tavuk, balık yemeklerinden biri, pilav/bulgur pilavı/makarna veya normal ekmek, yoğurt veya peynir. Gece ara öğününde ise; sütlü tatlı veya yoğurt tüketilebilir. Böylece, çoğunluğu akşam olmak üzere gereken düzeyde protein alınır. Böyle bir diyetin olumlu etkileri 1 hafta sonra gözlenebilir.
Alkol ve kafein tüketimi mutlaka azaltılmalı-sınırlandırılmalıdır.
Çoklu doymamış n-6 grubu yağ asitlerinden zengin bitkisel sıvı yağlar azaltılmalı, zeytinyağı kullanılmalıdır.
Konstipasyon, hastalığın yan etkisi olarak çok sık görülmektedir. Bu nedenle sıvı alımı arttırılmalıdır. Sabahları uyanır uyanmaz, 1 bardak ılık su ve 3-4 kuru kayısı tüketmeleri de tavsiye edilebilir. Ayrıca posa (kabuklu meyve-sebze) tüketimi de bağırsakları çalıştıracağından arttırılmalıdır.
B6 Vitamini
B6; L-dopa’nın etkisini azaltır. Bu nedenle ilacı içerken B6 içeren besinleri tüketmemeye özen göstermek önemlidir. B6 içeren besinler: inek sütü, et, karaciğer, böbrek, pirinç, bulgur, tam buğday unu, kepekli ürünler, makarna, peynir, balık, kurubaklagil, yeşil yapraklı sebzeler, patates, havuç, taze fasulye, kuru meyveler dir.
Bakla
Baklada L-dopa bulunur. Parkinson ilacında da zaten L-dopa bulunduğundan; fazla doz L-dopa istenmeyen etkiler gösterebilir. Bu nedenle bakla tüketilirken ilaç içilmemesi gerekir. Bakla yendikten bir süre sonra ilaç içilebilir; fakat yine de tedbirli olmak açısından, Parkinson hastalarına bakla tüketmemesi tavsiye edilir.
Antioksidanlar
L-dopa(Parkinson ilacı) tüketimi, serbest radikal artışına neden olmaktadır. Serbest radikaller vücudumuzda hasarlara neden olmaktadırlar. Antioksidanlar ise serbest radikaller ile savaşırlar. Bu nedenle; multiple antioksidan suplemanı kullanımı oldukça önemli olmaktadır. Hastalığın ilerlemesini yavaşlattığı gözlemlenmiştir.
Diyette; turunçgiller, domates, yeşil yapraklılar, pırasa, soğan, sarımsak, havuç, çiğ kakao, dolmalık biber, brokoli, ıspanak, nar, çilek, yaban mersini, kivi, muz, kızılcık, kayısı bol miktarda bulunmalıdır. Ayrıca; ek suplement olarak E, D, C vitamini, B-karoten, alfa tokoferol, koenzim q1o, çinko, selenyum, n-asetilsistein alımı da önerilebilir.
Kaynakça:
- Prof. Dr. Ayşe BAYSAL ve ark./DİYET EL KİTABI
- Prof. Dr. Ayşe BAYSAL/BESLENME