Bir önceki yazımızda belirttiğim metabolizma ve ilaç dozunun ayarlanması başlığımda sizlere metabolizmamıza göre ilaç dozunun nasıl olması gerektiğinden bahsetmiştim. Şimdi de karaciğerimizde oksidasyondan sorumlu sitokrom P450 enzim kopleksindeki bazı CYP45 enzimlerinin alt tiplerinden bahsedeceğiz.
Sitokrom P450 Enzimleri
İndükleyiciler ise enzimin çalışma hızını arttırır. Verilen bir maddenin daha hızlı etkisizleştirilip vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olan maddelerdir.Burada substrat ifadesi enzimin metabolize ettiği madde veya besini ifade etmektedir.
İnhibe ediciler ise var olan enzimin substrata bağlanmasını çeşitli biyokimyasal yollarla inhine ederek enzimin etkisini gösterememesine sebebiyet verir.
Bu tablodaki muhtemelen ismini okuyamadığınız ya da okumakta zorlandığınız kelimelerin hepsi ve daha fazlası dünyadaki eczacılık fakültesinde eğitim gören eczacı adayı insanlara verilmektedir. Siz vatandaşlarımızın hepsini bilmesini beklemek çok da mümkün olan bir eylem değildir. Ama bu konuda bilgi sahibi olan en yakın sağlık danışmanınız biz eczacılara dilediğiniz şekilde soru sorabilir iletişime geçebilirsiniz. Sizlere bu tabloda dikkat etmeniz gereken bir takım yerleri söyleyecek olursam;
- Parasetamol (mustahzar yani piyasadaki adıyla parol) CYP1A2 enzimiyle metabolize olan bir ilaç ve bu enzimin indükleyicisi olan sigara dumanı veya kırmızı et ile birlikte alındığında daha hızlı metabolize olacağından dolayı vücutta gerekli kan konsantrasyonuna ulaşamadığı için istenen etkiyi göstermeden vücuttan atılır.
- Aynı şekilde yine CYP1A2 enziminin substratı olan kafein ve sigara dumanında aynı olay söz konusudur. Ve halk arasında kahvenin yanında sigara içilmesinin sigara ile kahve güzel gider tabirinin bilimsel boyuttaki açıklaması da bu enzimin sigara dumanıyla indüklenmesi ve böylece kafeinden alınan hazzın artması ile ilişkilidir.
- Başka bir nokta ise simetidin birçoğumuzun kullandığı mide ilaçlarının etken maddesidir. Ve bu mide üzerine olan etkisini midenin asit sekresyonunu(salgısını) azaltmak suretiyle kullanılan tipik bir gastrit ilacının etken maddesidir. Ve yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere CYP1A2 ve CYP2D6 enziminin inhibitörüdür. Bu durumda bu enzimlerin substratı olan maddelerle birlikte kullanımında enzim inhibisyonu yapacağından ilaçtan ya da maddeden yeteri kadar fayda sağlanamadan vücuttan atılmasına sebep olur.
- Bu tablodaki bir diğer önemli husus ise CYP3A4 enzimi ile çoğu ilacın metabolize olması ve bu ilaçların greyfurt suyu ile enzim inhibisonuna bağlı olarak etkisini gösteremeyişidir. Her gün greyfurt suyu mu içiyoruz sanki derseniz de bu enzimle metabolize olan ilaçlar yine b enzimin inhibitörlerinden biri olan kırmızı şarapla da etkileşmekte ve ilacın ekinliği de kırmızı şarapla etkisizleşmektedir.
Bu şekilde örnekler daha da çoğaltılabilir ve sizlere de en yakın sağlık danışmanlarınız tarafından aktarılabilir.
Çok güzel bilgiler paylaşmışsınız, çok teşekkür ederim. Sizi nasıl takip edebilirim?
Merhaba Ayfer Hanım, değerli yorumunuz için biz teşekkür ederiz. Ekranın sol alt köşesinde bulunan zil butonu ile bildirimlere abone olabilirsiniz. Ayrıca sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.