Birçok hayvan türünde, embriyonik gelişim, belirli sırada ortaya çıkar. Bunlardan ilki sperm ve yumurtanın birleşerek zigotu meydana getirdiği döllenme olayıdır. Bu yazıda embriyonun organsız şekilde geçirdiği aşamaları bilimsel olarak ele alacağız
1. Segmentasyon
Döllenme tamamlandıktan sonra, birçok hayvan türü, erken gelişimin segmentasyon evresini karakterize eden ve birbirini izleyen hızlı bölünmeleri uğrar. Segmentasyon sırasında, hücre döngüsü esas olarak DNA sentezi ve Mitoz evrelerini içerir. Hücreler G¹ ve G² evrelerini atlarlar, çok az protein sentezlenir ya da hiç sentezlenmez. Kısaca segmentasyonda döllenmiş iri yumurtanın sitoplazmasını, blastomer adı verilen çok sayıda daha küçük hücreye böler ve bu sadece 6 günde gerçekleşir.
2. İnsanlarda Gastrulasyon
Birçok omurgalının büyük, bol vitellüslü yumurtalarının aksine, insan yumurtaları oldukça küçüktür ve depolanmış besin rezervi çok azdır. Döllenme, oviduktta gerçekleşir, ve gelişiminin en erken safhaları, embriyonun ovidukttan aşağı uterusa doğru yolculuğunu tamamlarken olur. Dolayısıyla, insanda gastrulasyon hakkında bilinenler büyük ölçüde fare gibi diğer memelilerden öğrenebildiklerimize ve in vitro döllenmeyi takiben, erken insan embriyosunun gözlemlemeye dayanmaktadır.
Gastrulasyon Aşamaları
- Zigotta, sitoplazma büyümesi olmadan art arda görülen mitoz sonucunda, birbirine benzer hücrelerin oluşması gmentasyon) sonunda, embriyo, merkezi bir boşluğun etrafında dizilmiş 100’den fazla hücreye sahiptir ve ovidukttan aşağı uterusa doğru hareket etmiştir. Gelişimin bu safhasında, embriyo blastosist olarak adlandırılır. Blastosist boşluğunun bir ucunda kümelenmiş hücre grubu, iç hücre kitlesi olarak adlandırılmaktadır. Bu hücre grubu, embriyoya gelişecektir. Embriyonik kök hücre serilerinin kaynağı, erken blastosist evresinin hücreleridir.
- Blastosistin dış epiteli, yani trofoblast, embriyonun kendisine bir katkı sağlamaz; ancak bir takım yollarla embriyonun büyümesini destekler. Trofoblast, hücre bölünmeleri ile kalınlaştıkça, çevredeki maternal dokuya parmak benzeri uzantılar gönderir. Trofoblastın, yaptığı invazyon, endometriyumdaki kılcal damarların erozyonuna yol açar. Bu durum, kanın boşalmasını ve trofoblast dokularını yıkamasına neden olur.
- Trofoblast, doğru genişlemeye devam eder ve dört yeni zar oluşur. Bu ekstraembriyonik zarlar her ne kadar embriyo tarafından oluşturulsa da, embriyonun dış tarafında yerleşmiş özelleşmiş yapıları örterler. Bu evrenin sonunda da mezoderm ve ektodermi oluştururlar.
- Germ tabakaları da oluştuktan sonra, ekstraembriyonik mezoderm ve dört ekstraembriyonik zar, şimdi, embriyoyu sarmaktadır. Gelişim devam ettikçe dokular plesantanın oluşumuna katılacaklar. Bu hayatı organ, besinlerin, gazların ve azotlu atıkların embriyo ve anne arasındaki değişimini yönetmektedir.
Tüm bu aşamalardan sonra embriyoyu organogenez ve morfogenez beklemektedir.