1890’larda Rus Fizyolog Ivan Pavlov, köpeklerin salya üretiminin sebebini araştırmak üzere çalışmalar yürüttü. Pavlov deneylerinde köpeklerin yanağına salya toplamak için test tüpleri yerleştirdi. Bu sayede köpeklerin yiyeceklere tepki olarak sabit sinirsel bir refleks ile ürettiğini düşündüğü salyaları toplayabilecek ve onları ölçebilecekti. İstediği gibi de oldu salyaları toplayabildi ve sonucunda bu duruma “Tükürük Salgılama Refleksi“adını verdi.
Klasik Koşullanma
Fakat tekrar eden deneyler sırasında artık köpekler uyaran almadan, yani yemekler daha onlara verilmeden salya üretmeye başladıklarını gördü. Pavlov köpeklerin yemeyi verileceğini anladığını ve bu sebepten de salya üretmiş olduklarını keşfetti. Devam eden yıllarda bu keşfi üzerine çalışmalar sürdürdü.
Yeni çalışmalarında karavanla köpeklerin gelen uyaranı görmelerini engelledi ve köpeklere yemek vereceği zaman bir metronom kullandı. Başlarda köpekler yemeği aldıklarında salya üretti fakat devam eden deneylerde köpekler artık metronom sesi ile yemeği ilişkilendirmiş ve metronom sesi duyduklarında salya üretmeye başlamışlardı. Pavlov deneyleri çan sesi, ışık gibi farklı uyaranlar ile tekrarladı ve köpeklerin koşullandığını (öğrendiğini) gördü ve bu durumu o günlerde ve bugünde oldukça popüler olan Klasik Koşullanma olarak tanımladı.
Savaş Alanında Tanksavar Köpekler
Daha sonlarında bu keşif, Almanların savaş alanında bulunan tanklarını yok etme yollarını düşünen Sovyetler için tam da savaşın seyrini değiştirecek cinsten bir fikir olarak kullanıldı. Tarihe geçecek olan bu köpekler savaşta kullanılmadan önce günlerce aç bırakılmış daha sonra yemek bulmaları için salınmıştır. Tekrar hapsedilen köpeklere yemek verilmemiş ve açlıktan çılgına dönmüş olan köpekler tekrar serbest bırakıldıklarında bu sefer tankların altında yiyecek bulabilmişlerdir. Tekrarlar sonrasında köpekler artık yemek ile tankı ilişkilendirmiş, bu duruma koşullanmış ve savaşta yerlerini alma zamanları gelmişti.
Sovyet askerleri köpeklerin üzerlerine patlayıcılar yerleştirmiş ve onları savaş alanına bırakmışlardır. Koşullanmış çoğu köpek tahmin edebileceğiniz gibi doğruca yemek bulma adına Alman tanklarının altlarına koşmuş ve tankın altına giren her köpeğin üstündeki patlayıcılar Sovyet askerleri tarafından patlatılmıştır. Fakat Sovyetlerin tankları ile eğitilmiş olduklarından ve farklı yakıt kullanan bu iki ülke tanklarını ayırt edebilen bazıları ise tankların altına girmeyi reddetmişlerdir. Sonuç olarak anti-tank ve tanksavar olarak da adlandırılan bu köpekler savaşın seyrini değiştirmeyi başarmışlardır.
İlk kez Sovyetler tarafından silah olarak kullanılan köpekler Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin de içinde bulunduğu birçok ülke tarafından eğitilmeye devam edilmiştir. En yakın 2007 tarihinde Irak Savaşında da kullanılmışlardır.
Peki sizce savaşta her şey mubah mıdır?