BilimGenelMakalelerUzay

Kutup Işıkları Nedir? Nasıl Oluşur?

Google News Abone Ol

Kutup Işıkları Nedir?

Kutup ışıklarına, aurora da denir. Aurora; Yunan Mitolojisinde, Şafak Tanrıçasının adından gelmektedir. Kısaca, Kutup bölgelerinde gökyüzünde görülen, yeryüzünün manyetik alanı ile Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların etkileşimi sonucu ortaya çıkan doğal ışımalardır. Kuzey kutbunda görülen ışıklara Aurora Borealis ve güney kutbunda görülen ışıklara Aurora Australis denir.

Tarihte Aurora

İlk defa 1741 yılında Anders Celcius ise bu ışımaların olduğu zamanlarda büyük manyetik akımın oluştuğuna dair gözlemlerini açıkladı. Daha sonradan yapılan çalışmalarla da zaten kutup ışıklarının Dünya’nın manyetik alanı sonucunda oluştuğu anlaşıldı.

1800’lü yıllarda Hermann Fritz, Aurora’nın çoğunlukla Aurorasal Bölge’de ( yeryüzünün manyetik kutbunun çevresinde yaklaşık 2500 km çapında halka şeklinde bir bölgedir) oluştuğunu buldu.

1908 yılında Kristian Birkeland, kutup ışıklarının Doğu-Batı doğrultusunda hareket ettiğini buldu. Bu olaya daha sonradan, Aurorasal Elektron Hareketi ya da Birkeland Akımı denildi.

1998 yılında THEMIS uzay sondaları ilk kez Auroralara sebep olan manyetosferik fırtınanın başlangıcını görüntüledi.

Kutup Işıkları Nasıl Oluşur?

Güneş’ten gelen yüksek oranlarda yüklü elektronlardan oluşan parçacıklar, Dünyamıza gelirler ve havadaki Azot, Oksijen bulutları ya da enerji yüklü parçacıklarla çarpışır. Çarpışma sırasında atomlar, yüksek enerji seviyesinden düşük enerji seviyesine geçer ve foton yayarlar. Manyetosferdeki enerji yüklü atomlar, Dünya’nın çekirdeğinin yaydığı  manyetik alan çizgilerini takip etme eğiliminde olduğu için kutup bölgelerine doğru akış vardır. Bu yüzden, kutup ışıkları kutuplarda olur.

Kutup ışıklarının hangi renk olacağı kaybedeckleri enerjiye ve atmosferde nerede gerçekleştiğine bağlıdır. Çoğunlukla yeşil olmakla birlikte; mavi mor ya da kırmızı renkte de olmaktadır.

Kutup Işıkları Ne Zaman Oluşur?

Kutup ışıkları genellikle ekinoks aylarında oluşurlar. Büyük manyetik fırtınalar, yaklaşık olarak 11 yılda bir gerçekleşen Güneş lekesi döngüsü ile en yoğun noktalara ulaşırlar.

Sabriye Zeynep Burakgazi

2001 yılında Bingöl'de doğdum. Rize'de yaşıyorum. Yeni şeyler öğrenmeyi ve insanlarla paylaşmayı seviyorum. İlgi alanım genellikle kimya, biyoloji ve astronomi üzerine. Bu sitede öğrendiğim ve insanlarla paylaşmak istediğim konuları yazıyorum.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir