Rus botanikçi Mikhail Tsweet tarafından bulunmuştur. Kromatografi, bitki pigmentlerini ayırmak, çözeltileri kalsiyum karbonat içeren kolondan geçirerek klorofil ve ksantofilleri ayırmıştır. Ayrılan pigmentler kolonda renkli bantlar şeklinde görüntülenir. Yunanca renk(chroma)ve yazmak(graphein) anlamına gelen sözleri birleştirerek kromotografi adını vermiştir. Kromatografi bir ayırma tekniğidir.
Kullanım Alanları Nelerdir?
Kromatografi; laboratuvarlarda pek çok organik ve anorganik maddenin tayininde (karbonhidrat, lipit, yağ asitleri, aminoasitler, vitaminler, proteinler ve türevleri vb.), doping kontrollerinde, kanda, alkol ve zehirli gazların tespitinde, sentezlenen veya ayrıştırılan maddelerin saflıklarının kontrolünde başarıyla kullanılan bir tekniktir.
Kromatografi Çeşitleri Nelerdir?
Kromatografi hareketli bir faz ile sabit bir fazın temas etmesi ile maddelerin yer değiştirme hızlarının farklılaştırılarak ayrılmasını sağlar.
Hareketli faz, sıvı ya da gaz karışımından meydana gelebilir. Sabit faz ise katı ya da katı madde tarafından tutulan bir sıvıdır. Ayırmada etkin olan maddelerine göre adsorbsiyon, dağılma, iyon değişimi ve jel kromatografisi olarak dörde ayrılır.
Hareketli ve sabit fazın cinsine göre de kağıt, ince tabaka, kolon ve gaz kromatografisi olarak dörde ayrılır.
Adsorbsiyon Kromatografisi
Ayırmak istenilen maddeler bantlar halinde kolondan aşağıya ilerlerler. Bu bantlar, sabit katı faz üzerinde çözünerek farklı hızlarda hareket eder.
Kromatogram alınırken sabit fazda daha çok çözünen maddeler, hareketli fazda çözünenlere göre kolonun aşağısına daha yavaş inerler. Kolonun sonuna ilk gelen madde polar, sabit faz tarafından iyi çözülmeyen apolardır.
İyon Değiştirme Kromatografisi
İyonların katı ve sıvı arasında tersinir bir şekilde değiştirildiği işleme iyon değiştirme denir. Anorganik maddeler ya da suda çözünmeyen organik polimerler iyon değiştirici olarak kullanılabilirler.
Kuvvetli Asidik Katyon Değiştirme Reçineleri
Eğer reçine, değiştirici grup olarak sülfon grubuna sahipse, kuvvetli asidik katyon – değiştirme reçineleri olarak adlandırılırlar. Sülfon grubuna sahip bir reçine kuvvetli bir asit eklenirse, sülfon grupları asit şekline dönüşür. Sülfon grubuna hidrojen bağlanan reçine, sodyum klorür çözeltisine konulduğunda iyon değiştirme olur.
Kağıt Kromatografisi
Filtre kağıdı bir sıvıyı hareketsiz hale getirirken diğer sıvı da kağıt boyunca hareket eder. Kağıt kromatografisinin temeli bu prensibe dayalıdır. Kağıt kromatografisi, mikro miktarlarda organik ve anorganik maddelerin ayırım ve tayininde kullanılır.
