Y- STR (Y-chromosomal Short Tandem Repeat)
Y kromozomu akrosentrik bir yapıya sahip olup 21.kromozomdan sonraki en küçük kromozomdur. Y kromozomu genomun sadece %2’sini oluşturmaktadır. İnsan Y kromozomu, cinsiyet determinasyonu, erkek infertilitesi, testis determinasyonu gibi sadece erkeğe özgü çok önemli biyolojik fonksiyonlarla ilgili genetik bilgiyi üzerinde taşımaktadır.
Y Kromozomunun Kullanım Alanları
Y kromozomal STR polimorfızmi (Y kromozom üzerindeki kısa ardışık tekrar polimorfızmi), adli tıpta son yıllarda oldukça kullanılmaktadır. Y kromozomun telomerik bölgelerinde bulunan ve otozomal genler taşıyan küçük bir parçası dışında kalan bölgeleri mayozda rekombinasyona uğramaz. Ancak mutasyonlarla değişime uğrar . Bu sebeple Y STR’lar birbirleri ile bağlı haplotipler olarak kalıtılır. Bu da kuşaklar boyunca baba tarafından tüm erkek akrabalarda Y STR profilinin aynı olması ile sonuçlanır. Bu özellikleri sebebi ile Y STR sistemleri antropolojik çalışmalarda, geniş ailelerde soy ağacı çıkartılmasında babalık davaları, kardeşlik tayini, evrim ve populasyon analizi konularında büyük avantaj sağlar.
Y-STR’nin Cinsel Suçlarda Kullanımı
Y-STR yöntemi cinsel suçları belirlemede en çok kullanılan yöntemdir. Cinsel suçlarda erkek fail kadın ise mağdur durumda olduğu için bu tür olgularda erkekte bulunun Y kromozom üzerindeki bölgelere özgü primerler kullanılarak yapılan Y-STR çalışmaları erkek ile kadına ait DNA oranı arasındaki fark 200’e 1 bile olsa eşleştirme sonucu başarılı olabilmektedir.
Y kromozomal mikrosatellit mutasyon oranlarının bilinmesi, babalık davaları ve adli çalışmaların güvenli ve doğru bir şekilde yapılması açısından bilinmesi gerekmektedir. Bu durum özellikle babalık davalarında, potansiyel yanlış dışlamanın olabileceği durumların değerlendirilmesinde gereklidir. Y mikrosatellitleri tüm insan Y kromozomları için tahmininde kolaylık sağlamaktadır. Son zamanlarda çalışmalar Y haplotipi tabanlı dizin verilerinin ortalama oluş zamanını tahmini üzerine yoğunlaşmıştır. Y ilişkili bir çok mikrosatellitin ileride bu tür hesaplar için çok daha fazla imkan sağlayacağı doğrultusundadır.
Kaynakça
- http://www.abgeder.org/Makaleler/108.pdf
- http://kisiselsaglikverileri.org/icerik/dosyalar/adli3.pdf