Toxoplasma gondii tek hücreli,zorunlu hücre içi parazittir. Dünya çapında yaygın bir protozoon olup ilk kez 1908 yılında Charles Nicolle ve Louis Manceaux tarafından “gundi” olarak bilinen Kuzey Afrika rodentlerinde bulunmuş ve bu nedenle tür adı “gondii” olarak adlandırılmıştır. Parazitin son konakçısı kediler olarak bilinmektedir. Çünkü üreyebilmeleri için uygun ortam kedilerin bağırsaklarıdır. Ancak insanlara da enfekte olabilme yetenekleri mevcuttur.
Toxoplasma gondii kedilere nasıl bulaşır?
Bu canlı kediye enfekte olurken inanılmaz bir yol izler. Bazen kedilerin beslendikleri temiz olmayan gıdalar parazitin kedi bağırsağına yerleşmesine sebep olabilir. Ama bazen parazit sanki düşünülmüş bir planmış gibi mükemmel bir strateji kullanır. Eğer parazit bir fareye enfekte olmuşsa, onun beyin fonksiyonlarında bır takım değişikliğe neden olur. Fareler değil kedilerin görüntüsü kokularını bile duyduklarında korkarlar. Ancak parazitin neden olduğu değişiklikler sonucu fare kediden korkmaz ve kedinin yaklaşması onu rahatsız etmez. Bu şekilde fareyi yiyen kedinin bağırsaklarına ulaşmış olur,bu tam istediği birşey çünkü üremek için bu ortama ihtiyacı vardır. Yukarıda bahsettiğimiz gibi diğer canlılar parazit için çıkmaz sokaktır. Üremek için son konakçı olarak kediye ulaşmak zorundadırlar. Kedi, enfekte olduktan sonra parazitin ookistleri, ortalama 2 hafta sonra dışkı ile dışarı atılmaya başlar.
Peki Toxoplasma gondii insanlara nasıl bulaşır?
Parazit ile kontamine olmuş gıdalardan bulaşabilir. Bunun için gıdaların yıkanmadan tüketilmemesi tavsiye edilir. Çiğ et tüketilmesi de parazitin bulaşması için yeterli sebeptir.
Kedilerden insana Toxoplasma gondii bulaşırmı?
Kedilerden direk bulaşmamaktadır. Ancak kedi dışkısıyla dışarı çıkmış parazitle kontamine olmuş gıdaların tüketilmesiyle dolaylı olarak bulaşabilir. Toprakla uğraştıktan sonra elleri yıkamadan herhangi bir şey tüketilmemelidir.
Toxoplasma gondii insanda nelere sebep olur?
Bulaştıkları insanlarda bazı hastalıklara neden olabilir. Hamile kadınlara bulaştığında bebeğin hasta doğmasına ve ya düşük sebebi olabilirler. Yapılan araştırmalar parazitin büyük ölçüde Şizofreni ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bulaştığı insanların psikolojisini bozar ve depresyona meyil ettirir. Araştırmalar Toxoplasma gondii konakçılarının intihara çok daha meyilli olduklarını gösteriyor. Buda parazitin ne kadar derin etkilere sahip olduğunun göstergesidir. Aynı zamanda parazitin bulunduğu hamile kadınların doğacakları çocuklarda şizofreni riski de yüksektir.
Şizofreni tedavisinde kullanılan ilaçların parazitin gelişmesini engellediği de ilginç bir bulgudur. Bundan başka Toxoplasma Toxoplasmosis hastalığının da sebebidir. Hastalık bir belirti göstermeyebilir,belirti gösterdiğindeyse grip benzeri semptomlarla karşılaşılır. En önemli etki ise yine de hamile kadınlar üzerinedir. Hastalığa bulaşmış hamile kadınların bebeklerinde enfekte olma riski yüksektir. Enfekte olmuş çocuklardaysa beyin ödemleri ve mental gerilik görülmektedir. Hastalığın tanısı zordur. Tanı amacıyla kolay ve çabuk yöntemler kullanılmaktadır. Hastalığın tanısında parazite karşı oluşan antikorları tespit edebilen ilk test sistemi olan Sabin-Feldman boya testi kullanılır. Hastalıktan korunma için bir aşı mevcut değildir. En iyi korunma yolu hastalığa karşı önlem almaktır. Çiğ et,temiz olmayan gıdalar tüketmemek;toprak,kum,çiğ etle temastan sonra elleri sabunla yıkamak;kaynatılmadan su ve ya süt içmemek tavsiye edilir.
