Nötrino, Yunanca’da “küçük nötr” demektir. Nötrino, maddenin çok küçük bir parçasıdır ve elektriksel yükü yoktur. Işık hızına çok yakın bir hızda hareket eder. Kütlesi yok denecek kadar azdır. Maddenin içinden geçerler. Şu anda siz bunu okurken bile vücudunuzdan milyonlarca nötrino geçip gidiyor.
Nötrinoların Keşfi
Evrenimizde nötrinonun varlığı proton ve nötrondan daha eskiye dayanıyor. Yani daha proton ve nötron yokken nötrinolar vardı.
Enrico Fermi, ortaya attığı “Beta Bozunum Kuramı”nda bu parçacığa da yer verdi ve ismini nötrino koydu. Nötrino’nun varlığı 1956’ya kadar düşüncede kaldı. Herkes böyle bir parçacık olduğu konusunda hem fikirdi. Ancak nötrinonun maddeyle etkileşmesi yok denecek kadar az olduğu için kimse gözlemleyememişti. 1956’da Clyde Cowan ve Frederic Reines bir nükleer reaktör içinde birkaç nötrinonun gerçekleştirdiği etkileşimi gördü ve nötrino’nun varlığı deneysel olarak kanıtlanmış oldu. Bu keşif, ikiliye nobel ödülü de kazandırdı.
Fermi’nin ortaya attığı Beta Bozunumu: (v ile gösterilenler nötrinodur.)
2015’te nobel fizik ödülü yine nötrinolarla ilgili çalışma yapan Takaaki Kajita ve Arthur McDonald‘a verildi. İkili, “Neden Güneş’te üretilenin 3’te 1’i kadar nötrino Dünya’mıza geliyor?” sorusuna cevap verdi. Bilim insanlarının ilk düşüncesi, Güneş’in ürettiği nötrinoların azaldığı, yani Güneş’in yavaş yavaş ölmekte olduğuyla ilgiliydi. Ancak bu ikili, nötrinonun kütlesi olduğunu ve diğer formdaki nötrinolara dönüşebildiklerini açıkladılar.
Günümüzde, nötrinoları gözlemlemek için dünyanın farklı yerlerinde yer altına nötrino gözlemevleri kurulmuştur.
Nötrino Gözlemevlerinden biri:
Nötrinoların Oluşması
Yıldızların çekirdeklerinde gerçekleşen tepkimelerde, süpernova patlamalarında, atom bozunmalarında ve parçacık hızlandırıcıda gerçekleşen tepkimelerde oluşurlar. Dünya’ya çarpan kozmik parçacıkların atmosferdeki atomlarla etkileşip bozunması sonucu da nötrino oluşur.
Nötrinoların Çeşitleri
3 çeşit nötrino vardır. Bunlar: elektron nötrinosu, müon nötrinosu ve tau nötrinosudur. Bunların aynı zamanda karşıt parçacıkları da vardır.
Elektron nötrino, protonun nötrona dönüşmesi sırasında oluşur.
Müon nötrino, müon bozulmaları sırasında oluşur.
Tau nötrino, Büyük Elektron-Pozitron çarpıştırıcısı tarafından keşfedilmiştir.
