BilimGenelMakaleler

Şans Gerçekten Var Mı? Laplace’in Şeytanı

Google News Abone Ol

Şans gerçekten var mı?” sorusuna neredeyse hepimiz şans vardır deriz oysaki içimizden bazıları şansa inanmaz. Sizce kimler haklı? Şans var mı yok mu? Laplace’in Şeytan teorisindeki bu durumu  beraber inceleyerek gelin bir daha karar verelim.

Laplace Şeytanı

Laplace, Olasılık teorisini matematikte ilk kullanan kişidir ve olasılığın etkisiyle de bu teoriyi oluşturmuştur. Laplace Şeytanı olarak bahsedilen teori rastlantısal olarak gerçekleşen olayları açıklamaya yönelik bir teoridir. Bu teoride Laplace rastlantısal olayların (örneğin, bir arkadaşınızla konuşurken elinizdeki kalemi yere düşürdünüz  belki arkadaşınızla konuşmasanız bile kalemi yine yere düşürecektiniz.) sonucunu yine de bizim elimizde olduğunu söyler. Yani şans diye bir şeyin olmadığını söyler.

Laplace’nın  Şeytan teorisine ilk kaynak De Moivne’in çalışmaları olmuştur. De Moivne, ömrünün son günlerinde her geçen gün 15 dakika daha fazla uyuduğunu fark ederek 24 saat uyursa öleceğini düşünerek hesaplamalar yapmış, öleceği tarihi belirlemiş, belirlediği tarih 27 Kasım 1754’te ölmüştür. De Moivne’nin ölümünü önceden hesaplaması savunduğu determinizm (her olayın mantığa uygun bir nedeni olduğunu savunan felsefi akım) düşüncesine dayanak olarak gösteriliyor ve o da şansa inanmıyor.

Başka bir örnek verecek olursak; elimizdeki parayı havaya attığımızda iki ihtimalin olduğunu biliyoruz, ya yazı gelecek ya da tura. Fakat bu teori bizim bunu şans diye adlandırıp yanıldığımızı söyler çünkü paranın yazı ya da tura gelmesi bizim elimizde olduğunu söyleyerek paranın yapıldığı maddeye, paranın atıldığı ortama, paranın tutuş açısına, paranın büyüklüğüne, paraya uygulanan kuvvete, vs. bağlı olduğunu belirtir.

Tabii ki de bu durumlara bakarak bu teorinin doğruluğunu kanıtlayamayız. Fakat gerekli hesaplamaların yapıldığında olayların sonucunu önceden bilebileceğimizi söylüyor. Aynı zamanda Laplace, hiçbir şeyin belirsiz olmadığını aksine her bir sonucun mantıksal bir nedene bağlı olduğunu söylüyor.

Bu teori mantıksal olarak görülse de bazı bilim insanları tarafından kabul görülmemiştir. Bunlardan biri de özgün iradeyi yok etmesidir. Teori de geçen şeytanın (saf bilgiye ulaşan varlık) her şeyi bilerek hareket edeceğinden özgür iradesini kullanmayacaktır ve bu varlığın Dünya’da bulunamayacağını söylemişlerdir. Bu bakımdan bu teorinin ispatlanması mümkün olmamakla beraber hala tartışma konusudur. Peki ya, sizce şans var mıdır?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir