Rekombinant DNA teknolojisi, doğada kendiliğinden oluşması mümkün olmayan, çoğunlukla farklı biyolojik türlerden elde edilen DNA moleküllerinin, genetik mühendislik teknolojisi ile kesilmesine ve elde edilen farklı DNA parçalarının birleştirilmesi işlemlerini kapsayan bir teknolojidir. Bu işlem sonucu üretilmiş olan yeni DNA molekülüne “Rekombinant DNA” denir ve kısaca rDNA olarak yazılır.
Rekombinant DNA Teknolojisi Nedir?
Bu alanda yapılan işlemleri kısaca özetleyecek olursak; genlerin herhangi bir organizmadan alınarak klonlanmasıyla üretilen genlerin ihtiyaca göre temel veya uygulamalı araştırmalar için kullanılmasıdır.Bu teknoloji bugün çeşitli alanlarda karşımıza çıkıyor. Örneğin temel bilimler, tıp, endüstri, hayvancılık, ziraat, çevre mühendisliği…
Bu teknolojini temeli sayılan çeşitlenme genetik bir olaydır.Doğada canlılar arasında görülen çeşitliliğin sebepleri arasındadır. Rekombinasyon, değişik genotipteki kişiler arasında eşleşmelerden anne ve babaya özgü kalıtsal özelliklerin dölde farklı gruplanmalar biçiminde bir araya gelmesine sebep olan olaylar topluluğudur. Bu olay moleküler seviyede, değişik nükleotid dizilerine sahip iki adet DNA molekülünün homoloji sergileyen kısımları arasındaki parça alışverişi neticesinde oluşan yeni gruplamalardır. Bu sebeple DNA molekülleri arasında içerisinde kırılmalar oluşur. Bu kırılma bölgelerinde DNA molekülleri içerisinde parça alışverişi oluşur. Neticede doğal halindeki DNA moleküllerine tam olarak benzemeyen ve onların nükleotid dizilerini kısmen barından Rekombinant DNA molekülleri meydana gelir.
Rekombinasyon mayoz bölünmede ki kromozomal parça değişimi neticesinde oluşur. Bakterilerdeki rekombinasyon değişik işleyişlerde, transformasyon, konjugasyon ve trandüksiyon olaylarıyla görülmektedir. Tüm bu olayların esası DNA molekülleri arasında homoloji bulunmasına dayanmaktadır. Bu sebeple doğada çeşitlenme, aynı türe içerisinde yer alan bireyler arasında veya yakın türler arasında sınırlıdır. Değişik türler arasında var olan kimi düzeydeki eşleşme engelleri değişik türlere ait bireyler arasında genetik olarak bilgi iletimine yani rekombinasyona imkan sağlamaktadır.
İlaç geliştirmede uygulanılan bu yöntem, pek çok asamadan oluşmaktadır.
Sırasıyla
— DNA’nın izolasyonu
— DNA’nın özgün nükleotid dizilerinde belirli sıralamalarında parçalanması . Böylece intron ve ekson dediğimiz nükleotid dizilerin oluşturulması.
— DNA parçacıklarının belirtilmesi
— Rekombinant DNA’nın uyumlu konak hücrelere yerleştirilmesi
— Rekombinant DNA’nın konakçı hücrelerden replikasyonu ve ekspresyonu
— Sonucunda oluşan genlerin mutant hücrelerden izolasyonunu amaçlamaktadır.
Bu aşamalardan geçtikten sonra istenilen genin milyonlarca klonu elde edilir.