Epilepsi (Sara Hastalığı)

Editör 5 Ağustos 2019

0 3 dakika okuma süresi

Epilepsi(Sara Hastalığı) Nedir?

Epilepsi, beyin normal aktivitesinin, sinir hücrelerinde geçici olarak meydana gelen anormal elektriksel aktivitenin kontrolsüz olarak bozulması ile oluşan klinik bir durumdur. Halk arasında “Sara Hastalığı” olarak da bilinen epilepsi, kendini epileptik nöbetler ile göstermektedir. Epileptik nöbet gerçekleştiğinde hastada gelip geçici bilinç kaybı veya farklı özelliklerde belirtiler olmaktadır.

Normal beyin ve epileptik beyin MR görüntüleri

Epilepsi tek bir hastalık olmayıp,birçok farklı durumun belirtilerinin ortak noktada tekrar eden epileptik nöbetlere dönüşmesi halidir. Dolayısıyla epilepsinin sebebi kişiden kişiye değişebilir ve beyinde meydana gelen neredeyse her tür hastalık veya hasardan kaynaklanabilir. Ancak vakaların neredeyse yarısında kesin bir sebep bulunamamaktadır.

Genel olarak nöbetlerin, inhibitör mekanizmanın azalması ve eksitatör mekanizmaların artması ile dengenin bozulması sonucu oluştuğu düşünülmektedir. İki önemli iyon kanalı inhibitör ve eksitatör aktiviteye sahiptir. Voltaja bağlı Na ve Ca kanalları hücre zarının depolarizasyonunu sağlarken voltaja bağlı K kanalları repolarizasyonu sağlar. Voltaja bağlı Na ve Ca kanallarının sodyum ve kalsiyumun içeri girişini sağlamaları ile depolarizasyon oluşumu sonrasında, nöronlardan eksitatör nörotransmitter salınımı başlar. Böylece nöbet oluşumu için gerekli olan nöron uyarımı ve gen ekspresyonu sağlanır. Voltaja bağlı Na ve Ca kanalları ile oluşan depolarizasyon sistemi voltaja bağlı K kanallarının inhibitör etkisi ile dengelenmektedir.

Epilepsinin Nedenleri Nelerdir?

Epilepsinin birçok nedeni olabilir. Sinir hücrelerinin normal işleyişindeki her türlü bozukluk, nöbetleri tetikleyebilir.
Bunlara hastalıklar, hasarlar ve beyinde gelişim kusurları dahildir. Nöbetlerin yaklaşık olarak yarısının nedeni bilinmemektedir. En belirgin olarak kısaca şöyle özetleyebiliriz:

Doğuştan gelen hastalıklar: Kromozom hastalıkları, yapım maddeleri ile ilgili değişiklikler içeren metabolik hastalıklar, bazı enzim eksiklikleri gibi doğuştan gelen nedenler.
Kazalara bağlı beyin zedelenmesi.
Beyin tümörleri.
Uzun süren ateşli havaleler

Epilepsinin Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi nöbetinde beynin içindeki sinir sistemi karmaşa yaşar. Her zaman havale veya kas kasılmaları gibi hareket bozuklukları yaşanmaz. Bazen hastalar duyusal bozukluklardan veya kısa süreli dalgınlıktan da bahseder. Nöbetler birbirinden farklıdır. 30’dan fazla türü vardır.

Nöbet Tipleri

Epileptik nöbetler, beyinde başladığı bölgeye bağlı olarak jeneralize ve parsiyel olmak üzere kabaca iki ana gruba ayrılırlar. Beyin genelinde başlıyormuş gibi görünen nöbetlere jeneralize, belli bir bölgede başlayan nöbetlere ise parsiyel denir.

1.Parsiyel Nöbetler: Beynin bir bölgesindeki nöronların deşarjı sonucu ortaya çıkan, klinik ve EEG bulgusu bu anatomik lokalizasyon ile ilişkili olan nöbetlerdir. Nöbet sırasında bilinç değişikliği olması (kompleks parsiyel) veya olmamasına (basit parsiyel) göre ikiye ayrılırlar. Her iki nöbet tipi korteksin diğer bölgelerine yayılarak sekonder generalize nöbetlere dönüşebilir. Parsiyel nöbetler generalize tonik-klonik nöbetlere dönüşür ise tam bilinç kaybı olur.

Bilinci etkilemeyen parsiyel nöbetler: Bu nöbetler beyinde başladıkları bölgeye göre çok çeşitlilik
gösterir. Örneğin nöbetler, bir elde ani kasılma, bacakta olağandışı bir hissiyat, garip tatlar, koku veya karında boşluk hissi şeklinde başlayabilirler. Bazı kişilerde anksiyete veya korku gibi ruhsal belirtiler de olabilir. Bu nöbet türlerinin ortak yanları, bilincin sürekli yerinde olmasıdır. Dolayısıyla hasta, nöbet anında olan biten herşeyi takip edebilir ve bir konuşmaya devam edebilir.

Bilinci etkileyen parsiyel nöbetler: Bu nöbetler de oluşum açısından çok çeşitlilik gösterebilir. Bu tür
nöbetlerde ortak nokta, bilincin zayıflamasıdır, ancak bu da farklı seviyelerde olabilir. Hasta genelde dalgın olur, konuşurken aniden durur, örneğin kıyafetleriyle meşgul olmaya başlayabilir, çiğneme hareketleri yapabilir, dudaklarını nemlendirir, yutkunur, o an uğraştığı şeyi tekrar tekrar yapar veya ayağa kalkıp plansız
bir şekilde dolaşmaya başlayabilir. Epilepsinin en yaygın nöbet tipi budur.

2. Jeneralize Nöbetler:

Absans Nöbetleri: Bilinç kaybının yaşandığı, hastanın o an meşgul olduğu şeyi bırakıp kendisine seslenildiğinde cevap vermediği kısa süreli vakadır. Absanslar sadece birkaç saniye sürer ve günde defalarca yaşanabilir. Bu tür nöbetler genellikle çocuklarda görülür.
Jeneralize tonik klonik nöbetler (JTK): Hasta, bilincini kaybeder, düşer, önce vücudu kasılır ve sonra kol ve bacaklarında kramplar belirir. Nöbet anında nefes alma hareketleri kısa süreliğine durur, ağızdan köpük gelebilir ve bazı durumlarda kişi istemsiz olarak idrar ve dışkı çıkarabilir.
Miyoklonik nöbetler: Çoğunlukla kollarda ve omuzlarda birkaç saniye süren kısa süreli ani kasılmalardır. Tipik olarak hareketlerle kolayca tetiklenir.
Atonik nöbetler: Hasta, vücuttaki tüm gücünü aniden kaybeder ve yığılır. Aniden düşmesi birtakım ciddi hasarlara neden olabilir, ancak nöbetler genelde kısa sürelidir.

Epilepsi Nasıl Tedavi Edilebilir?

Yıl içerisinde çok fazla nöbet geçiren hastalar tedavi olmalıdır. Yoğun bir tedavi uygulanmalıdır.

İlaç tedavileri: Normalde ilk tercih edilen ilaç türü, “antiepileptikler” adı verilen, reçeteyle satılan ilaçlardır. Antiepileptikler, nöbetleri azaltma veya oluşmalarını önleme amacını taşır. Hangi etken maddenin ve hangi ilacın hangi dozda verileceği her vakaya göre değişir. Antiepileptik ilaçları çok nadiren ciddi yan etkilere yol açar ve ilaçlar hiçbir şekilde bağımlılık yapmaz. En sık rastlanılan yan etkiler yorgunluk, alerjik reaksiyonlar, ciltte kızarıklıklar, kilo değişimi, saç değişimi ve mide bulantısıdır (bu özellikle tedavinin ilk aşamasında yaşanabilecek bir yan etkidir). Ancak kişiden kişiye çok değişmektedir. Kişi ilaçları değiştirirse, genellikle yan etkiler de gider. Epilepsi ilaçlarının düzenli olarak uzun yıllar alınması gerekmektedir. İlaçların ancak nöbetsiz geçen 3-5 sene sonrası bırakılması söz konusu olabilir. Ancak bunun için bireysel bir değerlendirme gerekli olacaktır.
Nöbet önleyici tedbirler: Birçok vakada, epileptik nöbetlerin izini sürerken, bunların nöbetleri tetikleyen durumlardan çıktığı görülür, örneğin uykusuzluk, az yemek, aşırı alkol tüketimi veya psikolojik stres gibi. Her hastanın, kendisinde nöbetleri tetikleme açısından önem taşıyan durumların olup olmadığına dikkat etmesi çok önemlidir, çünkü böylelikle ilaç kullanımına gerek kalmadan nöbet önleyici tedaviye imkan sağlanabilir.
Ameliyat/cerrahi müdahaleler: Nöbetlerin ilaçlarla yeterince kontrol altına alınamadığı ağır vakalarda cerrahi bir müdahale yardımcı olabilir. Bu, nöbetlerin türüne ve beyinde hangi bölgesinin etkilendiğine bağlıdır. Ameliyattan önce çok sayıda tetkik yapılır. Böylece, beynin içinde nöbetlerin kaynaklandığı bölge tam olarak belirlenir. Ameliyat sadece, beyin fonksiyonlarında hiçbir bozukluk olmayacağından emin olununca yapılır. Cerrah ameliyatla beyindeki sorun kaynağını çıkarır.

Kaynakça