BitkilerCanlılarGenelMakaleler

Gizli Hazine: Gilaburu

Google News Abone Ol

Gilaburu Nedir?

Gilaburu Dünya’da Avrasya ve Kuzey Afrika’da ormanların çevresinde, nehir yataklarının yakınlarında doğal olarak yetişen 10-1600 m rakımlarda yaşayabilen, süs bitkisi olarak bahçelerde yetiştirilebilen bir bitkidir. Avrupa, Amerika, Sibirya, Ermenistan, Kuzeybatı Afrika ve Türkmenistan’da dağılmış durumdadır. Gilaburu ülkemizde ise Tokat, Artvin, Samsun, Trabzon, Sivas, Erzurum, Bursa, İzmit, Sakarya, İstanbul, İzmir, Kırşehir, Ankara, Kahramanmaraş ve özellikle Kayseri çevresinde doğal olarak yetişmektedir.

Nasıl Tüketilir?

Gilaburu geleneksel bir içecek olarak Türkiye’de Kayseri bölgesinde tüketilmektedir. Meyve sonbaharda ekim kasım aylarında olgunluk durumuna göre toplanmaktadır. Bitki topraktan yapılmış küplere ya da plastik kaplara konmadan önce su ile yıkanmakta, yaprak ve diğer kısımlar ayrıldıktan sonra konulmaktadır. Üzerine su ilave edilip hava almayacak şekilde serin ve karanlık yerde 3 ay boyunca saklanmaktadır. Bu zaman zarfında meyvede olgunlaşmaya bağlı olarak buruk tadında bir kısım düzelme meydana gelir. Olgunlaşmayla beraber meyveler ezilir ortaya çıkan posa 1:4 oranında sulandırılıp az miktarda şeker eklenerek tüketim için hazır hale gelmektedir. Aynı zamanda meyveler yiyecek olarak turşu, yemiş, reçel gibi değişik şekillerde tüketilmektedir.

Gilaburunun İçeriği

Gilaburu, makro ve mikrobesin öğeleri açısından oldukça zengindir. 100 gr gilaburuda; 12 gr karbonhidrat, 4.6 gram lif, 0.4 gr protein, 0.1 gr yağ ve yüksek miktarlarda vitamin (A,D,E,K, C ve B grubu) ve mineraller (özellikle demir, azot, kalsiyum ve potasyum) bulunmaktadır. Gilaburu, flavonoidler başta olmak üzere fenolik asitleri (kafeik asit, klorojenik asit, gallik asit, p-kumarik asit gibi) de oldukça fazla içermektedir. Fenolik bileşiklerden zengin içeriği gilaburuya yüksek antioksidan kapasite kazandırır. Böylelikle kronik hastalıkların önlenmesi ve genel sağlığın korunmasında büyük önem taşır.

Gilaburu Nelere İyi Gelir?

Kayseri ve çevresinde, böbrek hastalıklarının tedavisinde, böbrek taşı oluşumunu azaltmada ve böbrek taşlarının düşürülmesinde gilaburudan sıklıkla faydalanılmaktadır. Safra kesesi ve karaciğer hastalıklarının tedavisinde kullanılıp, kabızlık önleyici ve idrar sökücü etkilerinden de yararlanılmaktadır.

Ayrıca öksürük ve soğuk algınlığında, hafif astımda, kan şekerinin düzenlenmesinde, epilepsi nöbetlerinde, yüksek tansiyonda, bazı kalp hastalıklarında, kas, uterus ve mide kramplarında, menstrüel ve doğum sonrası ağrılarda, kabakulakta, uyku bozukluklarında, romatizmal ve bazı sinir sistemi rahatsızlıklarında ve egzema gibi bazı cilt hastalıklarında da kullanıldığı bilinmektedir.

Bağışık güçlendirici, spazm çözücü, antimikrobiyal, antioksidan, antikarsinojenik ve diş çürüklerini önleyici etkilere de sahiptir.

Bazı çalışmalarda içerdiği fitokimyasallar sayesinde diyabet hastalığının ilerlemesini durdurduğu da ifade edilmiştir.

Yapılan bir başka çalışmada ise gilaburu suyunun kolon kanserinin başlangıç aşamasında kullanılmasıyla, kolon kanserini önleyebileceğinin sonucuna varılmıştır.

Gilaburunun İtalya’da düşük önleyici, Bulgaristan’da ise kanama azaltıcı olarak kullanıldığı da bilinmektedir..

Ancak, kan sulandırıcı ilaç (aspirin ve varfarin gibi) kullanan kişilerin gilaburuyu dikkatli tüketmesi tavsiye edilmektedir.

Faydaları oldukça fazla olan gilaburunun, besin-ilaç etkileşimlerinin de dikkate alınması gerektiğinden, tüketilmeden önce bir sağlık çalışanına danışılması gerektiği de bu bilgiler ışığında önemlidir.

Kaynakça

  1. TAŞKIN, O., AŞIK, B.B., İZLİ, N., (2019), Gilaburu Bitkisinin (Viburnum opulus L.) Meyve, Sap ve Yaprağının Mineral İçeriği, KSÜ Tarım ve Doğa Derg. 22(2): 178-182.
  2. BULANTEKİN, Ö., BULANTEKİN DÜZALAN, Ö., KUŞÇU, A., (2020), Meyve ve Sebze Tüketiminin Diyabette Önemi, Eurasian JHS 3(2): 55-61.
  3. GÜLEŞÇİ, N., (2019), Viburnum Opulus L. (Adoxaceae) Meyvesinin Antimikrobiyal, Antioksidan ve Kimyasal İçeriği Yönünden Metabolizmaya Etkilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Derleme, IGUSABDER, 9 :920-928.
  4. YILDIZ, R., EKİCİ, H.,(2018), GİLABURU (Viburnum opulus L.)’NUN FARMAKOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ, Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, 10(1): 16-23.
  5. USUK, S. (2019), SIÇANLARDA YANIĞA BAĞLI UZAK ORGAN HASARINDA GİLABURU’NUN (VİBURNUM OPULUS L.) OLASI TEDAVİ EDİCİ VE KORUYUCU ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Melike Sedef Güneş

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik son sınıf öğrencisiyim. Eskişehirliyim, Kayseri'de yaşıyorum. Bölümümle ilgili güncel kitapları, romanları ve şiir kitaplarını okumayı, seyahat etmeyi severim. Bu sitede ise elimden geldiğince beslenme konusundaki doğru bilgileri paylaşmaya çalışacağım.

2 Yorum

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir