Nükleik asitler, canlı hücrelerde meydana gelen tüm hayatsal olayların düzenlenmesi ve yönetiminde görevli olan organik moleküllerdir. Nükleik asitlere canlılardaki hayatsal olayların kontrol edilmesinde görevli olduğu için yönetici moleküllerde denir. Bir canlıdaki tüm karakterlere ait bilgiler nükleik asit moleküllerinde şifrelenmiş olarak bulunur. Virüsler dahil bütün canlılarda nükleik asit bulunur. Her canlı türünün taşıdığı nükleik asitlerdeki bilgiler birbirinden farklıdır. Hücrelerde iki çeşit nükleik asit vardır. Bunlar DNA ve RNA’dır. Nükleik asitler nükleotit adı verilen yapı birimlerinden oluşur. Her nükleotit azotlu organik baz, beş karbonlu şeker ve fosfattan oluşur.
Azotlu baz ile beş karbonlu şekerin glikozit bağı ile bağlanmaları sonucu oluşan yapıya nükleozit denir. Bir nükleozitin şekerine ester bağı ile bir fosfat grubunun bağlanması sonucu oluşan yapıya ise nükleotit denir.
Azotlu Organik Baz
Nükleotidlerin yapısında purin ve pirimidin olmak üzere iki çeşit azotlu organik baz bulunur. Bu moleküller karbon,hidrojen, oksijen ve azot atomlarından oluşmuştur.
Purin Bazları
Çift halkalı olup adenin (A) ve guanin (G) olmak üzere iki çeşittir. Hem DNA nın hem de RNA nın yapısına katılırlar.
Pirimidin Bazları
Tek halkalı olup sitozin (S), timin (T) ve urasil (U) olmak üzere üç çeşittir. Sitozin hem DNA nın hem de RNA nın yapısına katılır. Timin sadece DNA nın yapısına katılır. Urasil ise sadece RNA nın yapısına katılır. Nükleiotitler içerdiği bazın çeşidine göre isimlendirilirler. Örneğin, yapısında adenin bazı içeren nükleotite adenin nükleotit denir.
Beş Karbonlu Şeker (Pentoz)
Pentozun üyeleri riboz ve deoksiribozdur. Riboz ve deoksiriboz enerji verici olarak kullanılmazlar. Riboz ve deoksiribozun arasındaki tek fark bir oksijenin eksik olmasıdır.
Fosfat Grubu
DNA ve RNA’da ortak bulunan inorganiktir. Kompleks moleküllerin yapısına girdiği zaman fosfat grubu adını alır. İnorganik bir bileşik olan fosforik asit nükleik asitlere asidik özelliğini kazandıran gruptur.
Nükleotit Zinciri
Nükeotitler, bir nükleotitin şekeri ile diğer nükleotidin fosfot grubu arasında kurulan fosfodiester bağları ile birbirine bağlanarak uzun zincirler oluştururlar. Fosfodiester bağları kurulurken su molekülü açığa çıkar. Zincirlerin yapısındaki nükleotitlerin sayı ve sıralanışının farklılığı nükleik asitlerin birbirlerinden farklı olmasını bu da canlıların farklı genetik özelliklere sahip olmasını sağlar.