BilimGenelMakalelerSağlık

Spor Yapmanın Psikolojik Etkileri

Google News Abone Ol

Sporun İnsan Hayatına Etkisi Nedir?

Spor; günlük hayat rutini, sosyal çevreyle ilişkiler, kişisel nedenler gibi etmenlerin insan hayatında neden olduğu stresler nedeniyle yıpranan insan psikolojisini rahatlatıcı ve insan hayatını monotonluktan kurtarıcı bir etkiye sahiptir.

Peki bunu bizim halk diliyle sadece hareketler olarak tanımladığımız spor nasıl yapar?

Birey sportif etkinliklere katılmakla, manevi yalnızlığın doğuşunu hazırlayan etkileri gidererek, iş hayatında görülen ve daha sonra genelleşerek sosyal hayata yansıyan, amaçsızlık ve monoton çalışma şartlarının doğurduğu kötümser ve bunalımlı tutumların giderilmesini en kolay spor yolu ile ortadan kaldırabilir. Sporun pek çok bilim dalı ile ilişkisi vardır. Psikoloji, fizyoloji, hukuk, tıp, sosyoloji ve sosyal psikoloji gibi. Spor rahatlatıcı etkileri sayesinde psiko-sosyal gelişime katkı sağlayacaktır.

Sporda psiko-sosyal alan olarak tanımlanacak 3 boyut vardır: spor tatmin, stres, saldırganlık.

1-) Spor Tatmini

Tatmin latince bir kelimedir ve yeterli anlamına gelir. Beklentinin karşılanması olarak da yorumlanan tatmin kelimesi daha çok hissi bir durumdur. Tatmin duygusunu bir olay için çabaladıktan sonra bu olayın sonucunun bizim istediğimiz gibi gelişmesiyle oluşan yeterlilik, kendini mutlu hissetme, içsel huzur olarak düşünebiliriz.

Sporda tatmin Stein ve Ravizzia tarafından eğlenmek, memnun kalmak gibi spor deneyiminin yansıttığı duyguları ve algılamaları pozitif etkileyici tepki olarak yorumlanmıştır. Gellerman ise bunu içsel tatmin ve dışsal tatmin olarak yorumlamıştır. Dışsal tatmin ücret gibi maddi bir getirisi olan durumken içsel tatmin amacı gerçekleştirmeden kaynaklı haz ve manevi zevktir.

Spor tatmini, spora katılım ve spor yapmaktan zevk almanın ayrılmaz bir parçasıdır.

Bir spor hocası düşünelim spor yapmayı bir meslek haline getirmiş olduğu için maddi kazanç sağlar ve bu sayede dışsal tatmini sağlar aynı zamanda kendine amaç olarak ‘bugün şu kadar mekik çekeceğim’ derse ve bu hedefini yerine getirip hatta hedefin üstünde bir performans sağlarsa kendine karşı bir yeterlilik ve mutluluk hisseder bu sayede içsel tatmini sağlamış olur.

2-) Stres

Stres tanımı ‘dıştan gelen ve mutluluğa ya da acıya yol açan herhangi bir talebe vücudun verdiği belirsiz cevap’ olarak yapılabilir. Genel anlamda stresin tanımı vücudun bir tepkisi olarak düşünülebilir. Stres fiziksel bir tepkidir. Üzüntü, kaygı gibi ruh halleri tarafından tetiklenebilir. Strese yol açan nedenler tam olarak bilinmez. Hemen hemen her şey strese yol açabilir. Mutluluk bile. Çünkü vücudumuz acıya ve mutluluğa ayrı tepkiler göstermez. Vücutta benzer tepkileri oluşur. Bunlar göz önünde bulundurulduğunda stres için dışardan gelen zararlı bir güç/baskı diyebiliriz.

Peki spor bu strese nasıl bir etkide bulunur?

  • Spor yapan bireyde ki bu spor düzenli ve sistemliyse dopamin, endorfin gibi mutluluk hormonlarının salgısında artış olur.
  • İş hayatı, günlük rutinler için de spor strese iyi gelir.
  • Spor yapılmasıyla beyne giden O2 miktarı artar ve hafızanızı bile spor yaparak güçlendirebilirsiniz.

Stresin Kortizol Hormonuna Etkisi

Kortizol stres hormonudur.

Hafif ve orta şiddette egzersizler kortizol seviyesini düşürürken orta şiddetten yoğuna doğru egzersiz seviyenizi artırırsanız bilin ki vücudunuzu strese sokar, kortizol seviyenizi yükseltirsiniz. Vücudunuzda oluşan stresi azaltmak için her gün dışarıda yürüyün. Meditasyon, yoga, günlük tutma ve diğer stres azaltma tekniklerini de kullanabilirsiniz. Böylece kortizol seviyenizi kontrol altına alacak, strese bağlı yiyecek tüketimini ortadan kaldıracak ve kilo alımına neden olan kısır döngüye son vereceksiniz.

3-) Saldırganlık

Bireyin zarar verme amacı güderek yapmış olduğu davranışlar saldırganlık olarak nitelendirilir.

Spor Yapmanın Saldırganlığa Etkisi

Şiddet toplumumuzun önemli bir sorunudur. Spor saldırganlıklar için bir kontrol aracı olarak düşünülebilir. Sporun yumuşak, barışçıl davranışlar üzerine etkileri vardır. Spor saldırganlık dürtülerinin doğal yollarla ve sosyal kurallara uygun olarak boşaltabilmeyi sağlar.      Şöyle düşünelim günlük stresimiz bizi saldırgan davranışlara itebilir. Bu saldırganlığın illaki fiziksel bir saldırganlık olarak düşünülmesine gerek yok. Gergin durum halindeki sözlü olarak yaptığımız saldırgan davranışları da düşünebiliriz. Bunlarında stres kaynaklı olduğunu varsayarsak spor yaparak hem stresimizi yönetebilir hem de stresin neden olduğu saldırganlık halimizi baskılayabiliriz.

Kaynaklar

  1. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 4, Sayı 1, 2010
  2. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Spor Bilimleri ders kitabı

Ceylan Taşyürek

Kırıkkale Üniversitesi Beslenme Ve Diyetetik bölümü 2.sınıf ve Anadolu Üniversitesi Spor Yönetimi bölümü 1.sınıf öğrencisiyim. Araştırma yapmayı ve okumayı, farklı şeyler öğrenmeyi severim.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Göz Atın
Kapalı