Malnütrisyonun Tanımı
Malnütrisyon besin ögelerinin (protein, enerji ve diğer nutrientlerin) alımı ile değişen metabolizma ihtiyaçlarının karşılanması arasındaki dengesizlik durumudur. Malnütrisyon kelimesindeki ”mal” ön eki, ”kötü, yanlış, bozuk” anlamına gelmektedir. Malnütrisyon çoğunlukla beslenme yetersizliği yani undernutrition anlamıyla kullanılsa da, makronutrientlerin yani protein, yağ ve karbonhidratların aşırı alınıp mikronutrientlerin yani vitamin ve minerallerin eksik alındığı obez bireylerin beslenme şekilleri de bir malnütrisyon göstergesidir. Yaşlılar, çocuklar, böbrek hastaları, kanser hastaları, diyaliz alan hastalar özellikle malnütrisyon açısından risk grubundadırlar.
Protein Enerji Malnütrisyonu (PEM)
Protein enerji malnütrisyonu primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.
Primer PEM: Yetersiz protein ve/veya kalori veya esansiyel amino asitler açısından yetersiz beslenmede olduğu gibi, normal metabolizmanın devamını sağlayacak besinlerin alınamaması halidir.
Sekonder PEM: Hastalık ve zedelenmelerle birlikte inflamasyonla gelişen protein enerji malnütrisyonudur.
Malnütrisyonun Sebepleri Nelerdir?
Maddeler halinde sıralayacak olursak:
- Yetersiz besin alımı
- Gıda ihtiyacında artış
- Malign hastalıklar
- Enfeksiyon
- Metabolik süreçlerdeki bozukluklar
- Malabsorbsiyon
Vücutta yaralanmalar, inflamasyon, akut hastalıklar, kanser vb. sebeplerden dolayı protein ve enerji gereksinmesinde bir artış gözlenir. Ancak bu durumlarda hastaların iştahları, hastalığın seyri ve kullanılan ilaçlar dolayısıyla azalabilmektedir. Ayrıca, bazı organlarda meydana gelen değişiklikler de besin alımını ve/veya kullanımını etkilemektedir. Örneğin, ince bağırsak rezeksiyonu geçiren bir hastanın yağ emiliminde sorunlar olacaktır. Böylece hastanın aldığı enerji ciddi oranda düşecektir. Başka bir örnek verecek olursak, yanık tedavisinde yanığın derecesine bağlı olarak ciddi bir protein desteği gerekmektedir. Hastanın gereksinimleri doğru düzeyde karşılanamazsa dokuların onarımı uzayacak ve yatış süresi artacaktır. Malnütrisyon tedavisi, diğer bir yandan aceleye gelmemelidir. Refeeding sendromu riski göz önünde bulundurularak enerji alımı uzmanlar tarafından belirlenmelidir. Tedavi, bir ekip çalışması şeklinde yürütülmelidir.
Malnütrisyonun Göstergeleri
- Kilo kaybı
- Kas kaybı
- Subkutan yağ kaybı
- Sıvı birikimi, periferik ödem
- El kavrama gücünde azalma
- Cilt lezyonları
- Turgor tonus değişiklikler
- Parestezi ve nöropati
Olası Besin Ögesi Eksiklikleri ve Sonuçları
- Vitamin A, C, K, protein eksiklikleri deride morarmalar ve kserozis (deri kuruluğu) ile sonuçlanır.
- Protein ve enerji yetersizliği durumunda kaslarda zayıflamalar ve güç kaybı görülür.
- Vitamin A, E, B, protein, enerji eksikliği durumunda saçlarda zayıflamalar, pigment değişimleri ve incelmeler görülür.
Kaynakça:
- Malnütrisyon Ve Beslenme / İ. Çetin Özener, Emel Akoğlu
- Hastaların Nutrisyonel Durumlarını Saptama Yöntemleri Ve Tarama Testleri / Uzm. Dyt. Sevan Çetin
- Espen