BilimGenelMakalelerSağlık

Kök Hücrenin Önemi

Google News Abone Ol

Kök Hücre Nedir?

Kök hücre, işlevsel olarak farklılaşmamış, yani vücudun herhangi bir organ ya da dokusunda özel bir görev yapabilmek için tam olarak olgunlaşmamış karmaşık bir yapısı olan öncül bir hücredir. Bununla birlikte bu öncül hücre bedenin başka hücrelerine dönüşebilme yeteneğine sahiptir.

Kök hücreler vücudumuzda hasar görmüş hücrelerin yerine kullanılabiliyor. Hücre tedavisi olarak da adlandırılan bu tedavi yöntemiyle hasta hücre, sağlıklı hücre ile değiştirilerek organın ya da hasarlı bölgenin iyileştirilmesi üzerine çalışılıyor. Uzmanlar, erişkin, fetal ve embriyonik kök hücreleri kullanarak çeşitli hastalıkları tedavi edebilmenin potansiyeli üzerine uğraşıyor

Günümüzde hematopoetik kök hücreler tedavide en çok kullanılan kök hücreleri oluşturuyor. 40 yıldan uzun süredir yapılan çalışmalarla; lösemi, lenfoma gibi birçok kan hastalığı tedavisinde kök hücre kullanılıyor. Ayrıca ilerleyen teknolojiyle birlikte diyabet ve böbrek kanserini içeren birçok hastalık için de klinik düzeyde çalışmalar yapılıyor. İleride karaciğer hastalığı, otoimmun hastalıklar ve kronik enflamatuar hastalıklar üzerine de önemli bir tedavi yöntemi olacağı üzerine çok ciddi klinik araştırmalar bulunuyor.

Yüz yıllardır insanoğlunun en büyük amaçlarından bir tanesi ölümcül hastalıklara çare bularak insan ömrünü uzatmaya çalışmak olmuştur. Bu amaç doğrultusunda önceleri bitkilerden elde edilen karışımlar ilaç olarak kullanılmış, zaman ilerledikçe ameliyat teknikleri geliştirilmiş, genetik ve biyoteknoloji alanında ilerlemeler kaydedilerek organ nakillerine başlanmış ve son yıllarda da kök hücre çalışmalarına hız kazandırılmıştır. Kök hücre araştırmaları kanser gibi henüz tedavisi mümkün olmayan hastalıklara çözüm bulmaya çalışmaktadır.

Her hücre kendine benzeyen başka bir hücreden meydana gelir. Bu bir zincirdir, bir döngüdür.  Bu zincirin en başındaysa erkeğin spermi ve kadının yumurtasının döllenmesi ile meydana gelen hücre (zigot) gelmektedir. Zigot tek başına bütün organizmayı oluşturabilecek genetik bilgiye ve güce sahiptir.

Kök hücrede en kısa tanımıyla farklı hücre tiplerine dönüşebilme ve kendini yenileyebilme potansiyeline sahip olan hücredir. En yaygın tanımı ile kök hücreler uygun ortamda bölünerek kendini yenileyebilen ve canlının ihtiyaç duyduğu kan, karaciğer ve kas gibi özelleşmiş organları oluşturabilecek şekilde farklılaşabilen hücrelerdir.

Kök hücrelerin bazı genel özellikleri vardır. Bu hücreler uygun bir ortama yerleşerek büyüyüp çoğalabilir, kendilerini yenileyebilirler. Kök hücreler çok sayıda farklılaşmış yeni hücre toplulukları oluşturabilirler. Ayrıca vücudun bir yerindeki zedelenmeyi takiben bu dokuyu onarabilir ve onu tekrar işlevsel hale getirebilirler.

kök hücre nedir

Kök Hücre Nasıl Elde Edilir?

Erişkin insan bedeninde yer alan çeşitli organ ya da dokulardan kök hücre elde edilmesi olanaklıdır. Damarlarda dolaşan kandan kök hücre elde etmek için; kişiye bazı ilaçlar verilerek kemik iliği uyarılır ve buradaki kök hücrelerin damar içinde dolaşan kana geçmesi sağlanır. Bir sonraki aşamada bu hücreler kandan yaklaşık olarak 2-3 gün içinde aferez yöntemi ile toplanır ve gereksinimi olan hastaya nakledilir.

Kemik iliği onarımı için kullanılacaksa nakil yine damar yoluyla yapılır; diğer bir örnek olarak omurilik hasarını onarımı için kullanılacaksa omurilik kanalına doğrudan verilir. Otolog, yani kişinin kendi kök hücresi yıllarca saklanabilir; ancak allojenik, yani başka bir kişiden elde edilen kök hücresi hastaya hemen verilmelidir.

Güncel olarak uygulanan kök hücre uygulamaları daha çok anlatılan bu teknik kullanılarak yapılmaktadır. Diğer organlardan da (deri, kas, beyin gibi) kök hücre elde edilmesi olanaklı olmakla birlikte burada uygulanması gereken teknik işlemlerin daha zor ve pahalı olması, ayrıca kandan kök hücre elde edilmesine oranla daha fazla risk taşıması bunun pratikte uygulanmasını güçleştirmektedir. Buna bir örnek beyinde bulunan kök hücreleridir; bu hücreler beynin derin bir bölgesinde yerleştiği için buradan ancak cerrahi bir girişim ile elde edilebilirler.

Kök Hücre Bankası

Kök hücrenin geleceğin en önemli tedavi yöntemlerinden biri olması bu hücrelerin en sağlıklı şekilde saklanması konusunu da gündeme getiriyor. Günümüzde birçok ülkede kök hücre bankaları yasal olarak hücre saklama işlemini gerçekleştiriyor. Tabii bu kök hücrelerin saklanması işlemi, kök hücrenin sağlığı incelendikten sonra yapılıyor.

Kök hücre insan sağlığı üzerine en iyi banka yatırımlarından biridir.

Meysa Kardelen Akan

Merhabalar, ben Meysa Kardelen Akan. 20 yaşında, moleküler biyoloji ve genetik lisans öğrencisiyim. Bilime özellikle de genomik tıp'a ilgim var. Her zaman daha çok araştırarak, yeni bilgiler öğrenmeye çalışıyorum.  Okul dışında derneklerde görev alarak her gün bir başka insana bir iyilik katmaya çalışıyorum. Yazılarımla ilgili aklınıza takılan noktaları, katmak istediğiniz şeyleri ya da herhangi bir yazı konusu fikri için lütfen mail atmakan çekinmeyiniz. [email protected]

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir