Huzursuz (Irritabl) Bağırsak Sendromu Nedir?
Huzursuz (irritabl) bağırsak sendromu, bağırsak alışkanlıklarındaki değişikliklerle ilgili açıklanamayan abdominal rahatsızlık veya ağrı ile karakterize bir durumdur. Diğer yaygın semptomları arasında gaz, şişkinlik, diyare, konstipasyon ve psikososyal sorunlarla ilişkili bağırsak problemleri sayılabilir. Bu belirtiler hafif ve geçici olabilir. Gastroenterologlar tarafından tanısı konulan en yaygın bozukluk olup, kadınlarda, erkeklerden iki kat fazla görülmektedir. Yaşam kalitelesini düşüren bir hastalıktır.
Hastalık Teşhisinde Tanı Kriterleri
Tanıdan en az 6 ay önce aşağıdakilerden 2 veya daha fazlası ile son 3 aydır, ayda en az 3 gün tekrarlayan karın ağrısı veya rahatsızlık şeklinde oluşmaktadır:
- Defekasyon sonrası ağrının geçmesi
- Başlangıçta defekasyon sıklığında değişimler
- Başlangıçta dışkı formunda veya görünümündeki değişiklikler
Dışkı Özelliklerine Göre Huzursuz Bağırsak Sendromu Alt Türleri:
Tip | Semptomlar |
Kabızlık baskın IBS | •Haftada 3 kezden az dışkılama, •Sert ya da yumru şeklinde dışkı, •Dışkılama sırasında zorlanma-ıkınma |
İshal baskın IBS | •Günde 3 veya daha fazla dışkılama, •Ani, kontrol edilemez, acil dışkılama durumu, •Gevşek sulu dışkı |
Karışık tip IBS | •Saat saat ve gün gün değişen sert ve gevşek dışkı karışımı |
Sınıflandırılamayan IBS | •Diğer IBS alt tiplerine uymayan dışkı şekli |
FODMAP Diyeti Nedir?
Giderek artan araştırma sonuçları, FODMAP’i az miktarda içeren bir diyetin, IBS hastalarındaki bağırsaktaki semptomların yönetiminde etkili bir tedavi olabileceğini ortaya koymaktadır. FODMAP terimi, bu formlardaki karbonhidratları içeren besinlerin IBS gibi bazı sindirim bozukluklarının semptomlarını kötüleştirdiğini ileri süren bir grup Avustralyalı araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Düşük FODMAP diyetleri; laktoz, fruktoz, fruktanlar, galaktanlar, polioller beya şeker alkolleri (sorbitol, ksilitol, mannitol, izomaltaz ve maltitol) içeren besinleri sınırlama prensibine dayanmaktadır. Bu kısa zincirli karbonhidratların ince bağırsakta emilimi zayıftır, kalın bağırsakta bakteriler tarafından hızlıca fermente edilirler. Böylelikle hassas bireylerde gaz, ağrı ve diyareye neden olurlar.
Beslenme müdahalesi, yüksek miktarlardaki FODMAP içeren besinlerin 6-8 haftalık bir süre boyunca diyetten çıkarılması ile başlamaktadır. Sonrasında semptomları gözlemlemek ve en çok sıkıntı veren besinleri tanımlamak için bir seferde bir FODMAP kategorisindeki besinlerin yavaş ve kontrollü bir şekilde yeniden verilmesi gerekmektedir.
Düşük FODMAP diyetiyle folat, tiamin, B6 ve D vitamini, kalsiyum eksiklikleri ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden sürekliliği olan bir diyet değildir ve hastanın en iyi tolere edebileceği seviyede bir diyet oluşturulup, bağırsak sendromunun en aza indirmek veya ortadan kaldırmak amaçlanmaktadır.
Yüksek FODMAP İçeren Besinler:
Fazla miktarda serbest fruktoz | Meyveler: elma, armut, mango, karpuz, böğürtlen, kiraz, incir Sebzeler: kuşkonmaz, enginar, tatlı bezelye Tatlandırıcılar ve çeşnişer: bal, yüksek fruktozlu mısır şurubu, fruktoz, meyve suyu konsantresi |
Laktoz | Süt (inek, keçi, koyun) dondurma, yumuşak peynirler( süzme peynir, krem peynir, mascarpon peyniri) |
Oligosakkaritler(Fruktanlar ve galaktanlar) | Meyveler: nektarin, trabzon hurması, karpuz, şeftali Sebzeler: enginar, sarımsak, pırasa, soğan Tahıllar: buğday, arpa ve çavdar bazlı ürünler Baklagiller: nohut, mercimek, fasulye, bakla, barbunya, soya fasulyesi, fava fasulyesi Yağlı tohumlar: Antep fıstığı, kaju fıstığı |
Polioller | Meyveler: elma, kayısı, armut, nektarin, şeftali, erik, karpuz, böğürtlen Sebzeler: karnabahar, mantar, bezelye Tatlandırıcılar: sorbitol, mannitol, maltitol, ksilitol, polidekstroz, izomalt |
Düşük FODMAP Diyet Önerileri:
- Tüm yüksek FODMAP içeren besinlerden hangisi yada hangileri fazla tüketiliyorsa, diyette ilk olarak bu besinleri çıkarın. Eğer semptomlar düzelmezse, 6-8 hafta boyunca tüm yüksek FODMAP içeren besinlerden kaçının.
- Bu diyeti uygularken ilk olarak, iyi emilemediklerinden dolayı önemli miktarda fruktan ve galaktan içeren besinlerden kaçının.
- Laktoz içeren besinleri kısıtlayın.
- Poliol içeren besinlerden kaçının.
- Semptomlarda 6-8 hafta sonra iyileşme sağlandığında, bir seferde bir FODMAP grubunun yavaş yavaş tekrar denenmesi önerilmektedir.
