Bilim İnsanlarından Yeni Buluş
Grip, her yıl soğuklar geldiğinde mutlaka bize uğrayan baş belası hastalık. Akan burunlar, boğaz ağrıları, ateş…. Ah birde aileden biri kaptı mı yandınız, herkes mutlaka tadına bakar.
Artık aşılar da normalde olduğu kadar etkili değil malesef. Her sene yeni bir grip aşısına ihtiyaç duymamızın sebebi, virüslerin sürekli evrim geçirmesi ve etrafta aynı anda birkaç virüs alt türünün bulunması.
Salgın hastalık uzmanları, küresel eşgüdümle birlikte her sene en yaygın olan birkaç alt türde karar kılıyor ve bunlara karşı aşı üretiyorlar.
Peki bu ne kadar başarılı bir yöntem?
Aşının bazen aylar sürebilen üretim döneminde virüsün nasıl değiştiğine bağlı olarak başarı farklılık gösteriyor.
İngiltere’deki Oxford üniversitesi. çoğu alt türe karşı uzun bir zaman dönemi boyunca koruma sağlayabilen evrensel bir grip aşısı için çalışmalar yapıyor. Ulaşılması zor olan bu hedef, yıllık enjeksiyon ihtiyacını ortadan kaldıracak ve küresel kamu sağlığı için büyük faydalar sunacak.
Alphabet şirketinin girişim sermayesi kolu olan GV’nin de içinde bulunduğu yatırımcılardan 27.6 milyon dolar topladığını duyuran şirket, evrensel grip aşısının iki yıl sürecek olan 2. Aşama klinik deneyine başladı.
Vaccitech’in patentli aşısı MVA-NP+M1, şimdiye kadar 145 insanda denendi ve güvenlik açısından başarılı bulundu. Bir sonraki adım, insanları gribe karşı korumada gerçekten başarılı olup olmadığını bulmak olacak.
Evrensel bir grip aşısı yapmak neden çok zor?
Sürekli değişen influenza virüsüne mikroskop altında bakarsanız, esasında dikenli bir su damlası gibi göründüğünü görürsünüz. Bu dikenler, virüse hücrelerimize kadar eşlik eden ve enfeksiyona sebep olan iki tür protein (hemaglütinin ve nöraminidaz) içeriyor.
Bilim insanlarının tüm dikkatlerini üzerine verdiği ve sürekli en son alttürü hedef alan yeni aşılar tasarlamalarına yol açan şey, hızlı şekilde değişen bu iki protein. MVA-NP+M1’in, sıradan grip virüsü aşılarından farklı şekilde çalışması hedefleniyor. Grip ile zaten aşina olan T hücrelerini (bir çeşit bağışıklık hücresi) desteklemesi ve bunu yaparken virüsün sabit çekirdek maddesini kullanması amaçlanıyor.
A çeşidi grip virüsündeki bu çekirdek proteinler, yüzeydeki proteinlerden farklı olarak hemen hemen hiç değişmiyorlar ve bu sayede muhtemel olarak önemli bir aşı hedefi haline geliyorlar.
Dünyada yapılan ilk deneyde, şu an 65 yaş ve üstü 862 insanda aşının etkisi test ediliyor ve araştırmacılar bu denemenin 2019 yılının Ekim ayında tamamlanacağını tahmin ediyorlar.
Deney sırasında bütün katılımcılar, yeni evrensel aşıya veya plasebo aşısına ek olarak sıradan grip aşısı da olacaklar. Araştırmacıların hipotezine göre yeni aşının, sadece yıllık grip aşısı olmaya kıyasla deneklerin gribe karşı korunma miktarını artırması gerekiyor. Eğer durumun böyle olduğu ortaya çıkarsa, aşı son aşama olan 3. Aşama deneylerine geçebilecek.
Vaccitech CEO’su Tom Evans, Reuters’a şöyle söylüyor: “Eğer hastaneye yatma ve grip olma oranlarını etkileyebildiğimizi gösteren olumlu veriler elde edersek, bu işi üstlenecek bir ortak bulunacağına şüphem yok.” “Bu, çok rekabetin olduğu bir pazarda oyunu değiştirecek.”
Yapım aşamasında olan tek evrensel grip aşısı bu değil, ancak insanlarda test edilmesi bakımından en fazla yol kateden teknoloji kesinlikle bu. Evans’a göre eğer her şey yolunda giderse, 5 ila 7 içinde piyasaya bile çıkabilir.