BilimGenelMakaleler

Transformasyon (Gen Aktarımı) Nedir?

Google News Abone Ol

Transformasyon, transgenlerle akraba olmayan türler arasında genetik değişim ve rekombinasyon yapabilmedir.

Geçici transformasyon: DNA’nın bitki hücrelerine sokulmasıdır. Bu aşamada transgenler henüz genomla kaynaşmamıştır.

Kararlı transformasyon: Bitki hücresine aktarılan DNA’nın genomla kaynaştığı aşamadır.

Transformasyon Yöntemleri

Ultrason Agrobacterium ile gen transferi:

Agrobacterium’un hedef dokudaki uygun hücrelere ulaşamaması sebepleriyle kısıtlanabilmektedir. Dikotiller, monokotiller ve gimnospermler gibi çeşitli bitki gruplarındaki bu engelleri aşmak ve DNA transferini arttırmak amacıyla geliştirilen yöntemlerden biri de ultronik dalgalardır. Sonoporasyon olarak da bilinen bu yöntem; ultrasonik dalgalar aracılığıyla kabarcık oluşturarak hücre zarı geçirgenliğinin geçici olarak değiştirilmesi ve DNA gibi makromoleküllerin hücre içine alınması esasına dayanmaktadır. Bu işlem için kullanılacak olan dokular; bir mikrosantrifüj tüpündeki birkaç mililitrelik sonikasyon ortamında süspanse edilir. Daha sonra ortama plazmid DNA eklenir ve ortam hızla karıştırıldıktan sonra, örnekler sonikasyon için hazırlanmış olur.

Lazer mikroışınlar ile gen transferi:

Genetik materyallerin hücrelerin içine lazer mikro ışınları kullanılarak sokulması ile doğrudan bitki transformasyon yöntemlerindeki sorunlardan biri olan protoplastının bitkiyi yeniden oluşturamayacak kadar kırılgan olma üstesinden gelinebilmektedir. Lazer ışını sayesinde; sadece bitki hücrelerinin değil organeller gibi hücre içi yapıların ve hatta tek tek DNA moleküllerinin üzerinde bile nazikçe ve kesin olarak çalışılmalar yapılabilmektedir. Delinen hücre duvarı 5sn içinde kendini yenileyebilmektedir. (kavun, buğday, pirinç üzerinde denenmiştir.)

Silikon karbid fiberler aracılığıyla gen aktarım:

En ucuz ve en az karmaşık yöntemlerden biri. Bu yöntemde kullanılan silikon karbid elyaflar 10-80 mm uzunluğunda, 0.6 mm çapında, karakteristik olarak sert ve kolayca kırılarak keskin uçlar oluşturan materyallerdir. Bu materyaller keskin uçları sayesinde hücrelerde DNA’nın girişine imkan tanıyan delikler açarlar. Silikon karbid elyaflar bitki dokusu ve plazmid DNA’sı içeren bir süspansiyona eklenir ve daha sonra bir vorteks yardımıyla çalkalanır. DNA kaplı elyaflar bitki hücreleri ve elyaflar arasındaki çarpışmalardan kaynaklanan küçük deliklerden geçerek hücre duvarına girer. Silikon karbid elyaflar negatif yüklü olduklarından DNA’ya bağlanmaz ve böylece aktarım verimini düşürmezler.

Cam boncuklarla çalkalamayla gen aktarım:

Hücrelerin plazmid DNA ile cam boncuklarla dolu bir ortamda çalkalanması esasına dayanan bir yöntemdir. Kolay, ucuz, kısa sürelidir. Ancak çalkalanma sırasında çok sayıda DNA’nın hasar görmesi ve hücrelerin canlılıklarını kaybetmelerinden dolayı en verimsiz uygulamalardan biridir. Bitkilerde nadiren kullanılır.

Mikroenjeksiyon ile gen aktarımı:

Mikroskop altında kapiller mikropipet aracılığıyla, nükleus veya sitoplazma içerisine DNA aktarımıdır. En kesin yöntemlerden biridir.
Makroenjeksiyon ile gen aktarımı:
Aktarılmak istenen DNA’yı taşıyan plazmid solüsyonunun fideciklere enjeksiyonuyla gen aktarımıdır.

Kimyasal yöntemlerle gen aktarımı:

İzole edilen protoplastlar aktarılmak istenen DNA ile karıştırılır ve ardından divalent katyon içeren bir tamponda çözünmüş olan kimyasal polietilen glikol (PEG) eklenir ve daha sonra bu karışım inkübe edilir. Protoplastlar yıkanır ve daha sonra kültürleme için petri kaplarına aktarılır.

Lipozomlarla gen transferi:

Lipozomlar; yapay olarak üretilen çift tabakalı fosfolipid kürecikleridir. Fosfolipid molekülleri sulu ortamda kendiliğinden lipozomları oluşturur. Lipozomların farklı materyalleri kapsüle etme yetenekleri ve lipozom teknolojisindeki gelişmeler, aktif ajanların hücre içerisine alınımında lipozomların kullanılmasında bir artışa yol açmıştır.

Elektroporasyonla gen transferi:

Elektrik atımları aracılığıyla hücre zarları üzerinde polarite değişimine sebep olarak hücre yüzeyinde por oluşturan ve böylece DNA’nın hücrelere girişini kolaylaştırır.

Biyolistik(Gen tabancası=Partikül bombardımanı)le gen transferi:

Yaklaşık 2 mikron çapındaki yüksek yoğunluklu taşıyıcı makropartiküllerin(mermiler) bitki hücrelerine doğru hızla atılması ve hücrelerden geçerken taşıdıkları DNA’yı hücre içine bırakmaları esasına dayanır.

Agrobacterium aracılığıyla gen transferi:

Bitkilerde dolaylı transformasyon yöntemidir. İstenilen genin hedef hücreye Agrobacterium tumefaciens ve Agrobacterium rhizogenes gibi plazmid bulunduran bakteriler aracılığıyla taşınmasıdır.

Bu yöntemler gelişmekte ve genetik mühendisliğine sürekli yeni yöntemler eklenmektedir.

Binnur Seyhan

İstanbul'da yaşıyorum, 20.01.1998 doğumluyum. Bartın Üniversitesi'nde Biyoteknoloji bölümü okuyorum. Ülkeme milletime fayda sağlayacak buluşlar yapmak istiyorum. Bilim, müzik, fotoğraf, psikoloji alanlarına ilgi duyuyorum.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Göz Atın
Kapalı