BilimGenelMakaleler

Siyah Cisim Işıması

Google News Abone Ol

Siyah cisim ışımasını neredeyse hepimiz fizik derslerinde çoğu kez duymuşuzdur fakat kayıtsız kalmışızdır. Aslında siyah cisim ışımasının fizikte rolü büyüktür ve klasik fizikçiler tarafından açıklanamamış, ilk çalışmaları Kirchoff tarafından yapılmıştır. Siyah cisim ışımasında farklı olan bir durum vardır. Bu durum ise ışığın dalga gibi değil tanecik gibi davranmasıdır. Bu yüzden fizik için önemlidir.

Peki siyah cisim nedir ?

Siyah cisimler üzerine düşen ışığın tamamını soğuran cisimlerdir. Üzerinde çok küçük delikler olan bir küreciğe benzetilebilirler. Siyah cisimler üzerine düşen bütün ışınları yutan sistemlerdir ve siyah cisim ışımasını anlatan kürede ki delikten içeri giren ışınlar bir daha dışarı çıkamaz. Yansımalar sonucu ışınları soğurur. Bu şekilde ışığı hapseden cisimler siyah görünürler. Ayrıca siyah cisimler ideal siyahlıkta değildirler kısmen de olsa ışığı yansıtırlar.

Siyah cisim ışıması nedir?

Aslında siyah cisim ışımasının  tanımı oldukça basittir yani siyah cisim ışıması; bir siyah cisim tarafından yapılan ışımaya denir. Cisimlerin sıcaklarına bağlı  yayınladıkları elektromanyatik   ışımalardır. Sıcaklık arttıkça cisim ışın yaymaya başlar ve ışınlar atomlar tarafından yayılırlar böylece bu ışınlar bizlere atomlar hakkında  bilgi verebilir. Örneğin, kızgın bir demir parçasını düşünebiliriz sıcaklığı artıkça ışın yaymaya başlar rengi kırmızıdan maviye dönüşebilir.

Ünlü bilim adamlarından Max Plank ışınların sürekli dalgalar değil bağımsız dalga paketlerinden oluştuğunu varsaymıştır. Dalga paketlerine foton veya kuantum adını vermiştir. Enerjinin bölünmez birimleri olan bu teori Kuantum teorisinin de temelidir. Bu teori de her ışının kendine özgü fotonları vardır. Fotonların enerjileri ile dalga boyları arasında ilişki vardır. Örneğin, mavi ışının enerjisi  yeşil ışının enerjisinden o da kırmızı ışının enerjisinden büyüktür ve dalga boyları da ona göre değişmektedir.

Siyah cisimler üzerine yapılan çalışmalarda, farklı sıcaklıklarda siyah cisim tayfı denilen sürekli bir eğrinin oluştuğu tespit edilmiş siyah cisim tayfının dikkat çeken üç özelliğinden bahsedebiliriz. Bunlar;

i.Siyah cisimler aynı sıcaklıkta aynı tayfa sahiptir yani tayf sadece cismin sıcaklığına bağlıdır.

ii.Sıcaklık artışı tüm dalga boylarında ışımanın yoğunluğunu artırır yani cismin sıcaklığı artarsa birim alanda daha çok enerji salınır.

iii.Sıcaklık artışıyla eğrinin tepe noktası daha kısa dalga boylarına doğru kayar yani sıcaklık artışı cisimden yayılan ışımanın kızılötesi bölgeden morötesi bölgeye doğru kaymasına neden olur.

Siyah cisim tayfı için dalga boyu ile sıcaklık arasındaki W.Wien tarafından 19. Yüzyılın sonlarında ortaya konmuştur.Bu ilişkiye bakacak olursak;

 λmak .T= 2,898.106 nm K  şeklindedir. Bu yasa, Wien Yasası veya Wien Kayma Yasası olarak bilinir. Burada 2,898.106  nm K değeri Wien sabitini, T  sıcaklığı, λ dalga boyunu gösterir.

Kızılötesi ateşölçerin prensibi, termal kameralar, termal yalıtımda karşılaşılan problemi tespit etme, yıldızların yüzey sıcaklığını belirleme gibi durumlar Wien Yasına dayanır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir