GenelMakalelerSağlık

Covid-19 ve Atıştırmalık Tüketimi

Google News Abone Ol

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını ve evde geçirdiğimiz karantina süreci boyunca hemen herkesin mutfağının bir köşesinde yer alan ve gündelik hayatımızda, bakkallarda, market raflarında yer alan mutsuz anlarımızda, stresli zamanlarımızda, çay kahve saatlerinde bize eşlik eden,” Amannnn canım bir tanecik bisküviden, bir avuç cipsten, 1 çikolatadan ne olacakmış” dediğimiz  bu ürünlerin etkilerini ve tüketim seviyelerinde ne gibi değişiklikler meydana geldiğini merak ediyor musunuz?

Pekii nedir bu atıştırmalıklar? Gerçekten göründükleri kadar masumlar mı? Covid-19’la değişen birçok şey gibi beslenme alışkanlarımızda ne gibi değişiklikler oldu?

Haydi gelin şimdi tüm bu soruların cevaplarını  daha detaylı inceleyelim 🙂

Atıştırmalık Gıda Nedir?

Kısa sürede tüketilen, kısa süreli tokluk hissi oluşturan, genellikle ara öğünlerde tüketilen sağlıklı bileşenler içeren veya içermeyen gıdalar atıştırmalık gıdalar olarak tanımlanmaktadır. Dünya genelinde ve Türkiye’de atıştırmalık gıdaların tüketimi sosyal çevre, reklamlar, medya, teknolojinin gelişmesi gibi nedenlerle giderek artmaktadır. Sağlıksız atıştırmalık gıdalar ( kek, bisküvi, kraker, cips vb.) doymuş yağ, şeker, trans yağ içeriklerinin yüksek olması nedeniyle obezite başta olmak üzere birçok sağlık sorununa sebep olmaktadır.

Yapılan bir çalışma bu gıdaların mineral ve vitamin bakımından yetersiz olduğunu göstermiştir.  Günde 1 ana öğünü atlayan ve bunun yerine atıştırmalık tüketen bireylerin, günde 3 ana öğün sıklığında beslenen bireylere göre daha az B6 , folik asit, kalsiyum. fosfor, demir, magnezyum aldıkları belirtilmiştir. Bunların yanı  sıra bu besinlerin lezzetinin artırmak amacıyla gıda katkı maddesi olarak Mono Sodyum Glutamat kullanılmaktadır. Atıştırmalık gıdalarda protein kaybını önlemek için peynir altı suyu kullanımı da yaygındır.

Atıştırmalık Tüketimini Etkileyen Etmenler

Bireyleri atıştırmalık gıda tüketimine yönelten nedenler arasında  en belirgin etmenler açlık, yemek mekanları, sosyal çevre, bilişsel çevre, hedonik açlık olarak görülmektedir. Yalnız yemek yiyen kişi için çevrede bulunan reklam panoları, gıdaların ambalajları ve telefonlara gelen mesaj reklamları gibi çevresel uyaranlar tok olmasına rağmen kişiyi yemek yemeye yöneltir. Adölesanlar üzerinde yapılan bir çalışmada; televizyon başında geçen zaman ile enerji değeri yüksek atıştırmalık tüketiminde pozitif bir ilişki saptanmış bununda metabolik sendroma yol açtığı gözlemlenmiştir. Televizyon izleme, bilgisayar başında çalışma, bilgisayar oyunları oynama, can sıkıntısı veya boş geçen zaman kişiyi sağlıksız aperatif tüketimine itmektedir. Salgın boyunca stres ve kaygı düzeylerinin artması evde geçen sürenin uzamasıyla birlikte bireylerin yemek yapmak için harcadıkları zaman artmış, atıştırmalık ürünleri rahatlama aracı olarak kullanmaya başlamışlardır.

Salgının Besin Seçimine Etkileri:

Yapılan çalışmalar sonucunda artan enerji alımının ana öğünlerde tüketilen besinlerden ziyade ara öğünlerdeki atıştırmalıklardan kaynaklı olduğunu söylemek mümkündür. Covid-19 salgını boyunca atıştırmalık tüketimi ve çeşitliliği ile ilgili ABD’de bir şirket tarafından Dünya genelinde yapılan bir anket çalışması sonuçları  dünya çapında atıştırmalık tüketiminin arttığına ve yiyeceklere ilişkin davranış, duygu ve rutinlerin Covid-19 il birlikte değişlik gösterdiği vurgulanıyor. Anket sonuçlarına göre ankete katılan 10 kişiden 9’unun pandemi öncesine kıyasla cips, çikolata, bisküvi gibi yüksek karbonhidratlı yüksek enerjili atıştırmalıkların, çay kahve tüketiminin  arttığı Y kuşağının %70’inin, evde çalışanların %67’sinin öğün yerine bu ürünleri tercih ettiği ortaya çıkmıştır.

sağlıksız atıştırmalıklar

Sağlıklı Atıştırmalık Nasıl olmalıdır?

Ara öğünlerde sağlıksız atıştırmalıklar yerine yağ şeker ve tuzdan fakir, koruyucu, aroma ve yapay renklendirici içermeyen vitamin, mineral ve liften zengin atıştırmalıklar tercih edilmelidir. Besin içeriği olarak sağlıklı bir atıştırmalığın 1 porsiyonunda  9 gramdan fazla yağ, 2 gramdan fazla doymuş yağ, 15 gramdan fazla şeker içermemeli enerjisi de 100-200 kcal arasında olmalıdır. Boş kalori alımı yerine daha sağlıklı aperatifler tercih etmek salgın süresince ve sonrasında  kilo kontrolünü sağlamada, obezite başta olmak üzere birçok hastalığın meydana gelmesini önlemede etkili olacaktır. Minimal düzeyde işlenmiş meyve, sebze, baklagiller, yağlı tohumlar, tam tahıllı gıdalar, süt ve süt ürünleri  sağlıklı atıştırmalıklar için iyi birer örnektir.

Kaynakça

  1. Yüce E. ve Muz G,(2021),”Covid-19 Pandemisinin Yetişkinlerde Diyet Davranışları ve Fiziksel Aktivite ve Stres Düzeyleri Arasındaki ilişki” Çukurova Medical Journal,2021;(46)1:283-291
  2. Değerli C. ve El N (2019)”Optimum Beslenmede Sağlıklı Atıştırmalıkların Yeri”Gıda Journal of Food,2019;(44)6:988-999
  3. Açıkalın b. ve Sezgin A.”Atıştırmalık Gıdalar ve Üretim Teknolojileri”e-sağlık Gastronomi Dergisi,2020;(7)3:48-59

Kübranur Çelik

👩‍🎓Bandırma 17 eylül üniveristesi beslenme ve diyetetik bölümü öğrencisiyim 🏙Afyonkarahisar 🍋Fitoterapi 🥦Vegan ve vejeteryan beslenme 🍎🤾‍♀️Spor,sağlık,gıda,

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir