Besin Etiketi Nasıl Okurum?

Mine Aktaş 25 Ağustos 2019

1 3 dakika okuma süresi

Besin Etiketi Okuma

Hemen hemen her gün defalarca markete gider, birçok ürün satın alırız. Peki bu ürünleri alırken nelere dikkat ediyoruz? Ne kadar bilincindeyiz? Aldığımız her ürün ne kadar sağlıklı? Haydi gelin birlikte nerelere dikkat etmemiz gerektiğine bakalım.

Besin etiketlerinde; besin öğeleri değerleri yani karbonhidrat, protein, lif, yağ, vitamin ve mineral miktarları; üretici firmaya ait bilgiler ve üretim izinleri; besinin içindekiler listesi, porsiyon miktarı, kalori değeri eğer varsa daha sağlıklı eklenen besin öğeleri yer alır.

etiket okuma

Etiketteki Yazılar Neyi İfade Ediyor?

Porsiyon: Burada ürünün porsiyon bilgileri yer alır. Genellikle 100 gramında veya 1 porsiyonunda gibi ibareler yer alır.

Kalori: Burada ürünün porsiyon başına kalori değerini ve kalorinin hangi besin öğesinden olduğu belirtilir. Genellikle günlük alınması gereken enerji referans alınır.

Light: Son dönemde hepimizin kalorisiz diye algıladığı “light” ürünler, referans olarak alınan ürünlere göre %25 daha az enerji veya %50 daha az yağ içermektedir. Bu yüzden sınırsız yemiyoruz değil mi?

Azaltılmış: Bazı paketli ürünlerin üzerinde “enerjisi azaltılmıştır” gibi ibarelere sıklıkla yer verilir. Bu ürünler, normal ürünlere göre %25 oranında daha az enerji, şeker, yağ veya kolesterol içermektedir.

Zenginleştirilmiş: Gıda sanayisinin tüketicinin sağlığı korumak amacıyla; besinin kendisinde doğrudan olmayıp sonrasında eklenerek üretilen ürünlerdir. T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü’nün “İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı” kapsamında, 1998 yılında hayata geçirilen “Sofra ve Gıda Sanayii Tuz Tebliği” doğrultusunda sofra tuzlarına iyot ilave edilerek zenginleştirilmiştir. Bunun yanı sıra C vitamini ilaveli meyve suları, B vitamini ilaveli kahvaltılık gevrekler, D vitamini ve protein takviyeli sütler…

UHT: İngilizce Ultra High Temperature (Ultra Yüksek Isı) sözcüklerinin baş harflerinden oluşur. Kısa süreli yüksek ısı ile olabilecek mikroorganizmaların arındırılmasıdır temel amaç. 2 ile 4 saniye süre ile 135-150°C de ısıtılan süt hızla oda sıcaklığına soğutuluyor. Bu işlem sayesinde sağlığa zararlı bütün mikroorganizmalar inhibe olmuş olur. Bu işlem tamamlandığında süt uzun ömürlü olma özelliği kazanıyor ve 4 ay boyunca, ambalaj açılmadığı takdirde, ilk günkü tazeliğini ve doğallığını korumuş olur.

Pastörize: Zararlı bakterilerden arındırılmak istenilen yiyecek ya da içeceklerin belli bir sıcaklığa kadar ısıtılarak temizlenmesidir. Genelllikle süt ve süt ürünlerinde sıklıkla bu yöntem kullanılır.

Gluten İçerir-İçermez: Gluten, buğday, çavdar, arpa, yulaf gibi bazı tahıllarda bulunan bir protein kompleks grubudur. Özellikle ekmek yapımında kullanılan hamurun yapısını oluşturan güçlü bir proteindir. Çölyak hastaları, gluten içeren hiçbir ürünü tüketmemelidir. Gluten hassasiyeti olan bazı bireylerde gluten içeren ürünler; şişkinlik, gaz, yorgunluk, migren gibi rahatsızlıklara sebep olduğundan dolayı tüketilmemesi önerilmektedir.

Aspartam İçerir-İçermez: Aspartam düşük kalorili bir yapay tatlandırıcı olup, vücutta yıkıldığında fenilalanin oluşturur. Fenilalanin; vücutta doğal olarak üretilmeyip, yiyeceklerden alınan önemli bir aminoasittir. Vücut proteinleri, beyin kimyasallarını ve hormonları yapmak için kullanır. Et, balık, yumurta, süt ürünleri ve fındıkta bulunur. Bu nedenle fenilketonüri hastalarının aspartam kullanmamaları gerekir.

Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Doymuş yağ: Fazla doymuş yağ alımı, kalp ve damar hastalıkları, obezite ve kanser riskini arttırır. Bu nedenle 1 paket üründe 1 gramdan daha az doymuş yağ olması gerekir.

Trans yağ: Trans yağ kalp damar hastalıklarını tetikler. Alınan ürünlerin trans yağ içermemesine veya 1 paketinde en fazla 0,5 gram içermesine dikkat etmek gerekir.

Kolesterol: Kalp-damar sağlığı için ürünlerdeki kolesterol miktarının da en alt düzeyde olması gerekir. Bunun için paketinde 20 mg’dan daha az kolesterol içeren gıdaları tercih etmeliyiz.

Tuz: Paketli ürünlerin 100 gramında 1,25 gramdan fazla tuz içermemesi gerekir. Fazla tuz alımı; yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, felç, mide-bağırsak hastalıkları, kanser gibi kronik hastalıklara neden olabilir. MSG diye geçen Monosodyumglutamat içerikli ürünlerin de gebe, emzikli, çocuk ve yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, felç, mide-bağırsak hastalarının tüketmemesi önem taşır.

Lif içeriğinin porsiyon başına 2-2.5 gram olması bağırsak sağlığının korunmasında kan şekeri ve kolesterol düzeylerinin dengede tutulmasında önemli rol oynar.

Şeker: Paketli bir ürünün her porsiyonunda en fazla 9 gram şeker bulunması gerekiyor. Şeker içeren ürünlere gün içinde sıkça yer vermek insülin hormonunun fazla salgılanmasına yol açar. Bu da damar tıkanıklığı ve karaciğer yağlanması gibi sorunlara yol açabilir.

Ayrıca etikette yarı beyaz şeker, rafine şeker, şeker çözeltisi, invert şeker şurubu, glukoz şurubu, fruktoz şurubu, mısır şurubu, maltoz şurubu ve ham kamış şekeri gibi ibareler de o üründe şeker olduğunu gösteriyor. Bu gibi ibarelere de dikkat etmemiz gerekmektedir. Küçük yaştan itibaren bilinçlenmek amacıyla etiket okumak alışkanlık haline gelmeli ve ne yediğimizi bilmeliyiz.

Kaynak ve İleri okuma