Baharatların ilk çağlardan bu yana hoş koku, tat ve renkleri sebebiyle sofralarımızda, sağlıklı içerikleri sebebiyle hastalık tedavilerinde ve çeşitli başka sebepler ile kullanıldığı bilinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tedavi amaçlı ve baharat olarak kullanılan bitkilerin sayısının 20.000 civarında olduğu rapor edilmiştir.
Kişniş
(Coriandrum sativum) Bitki meyveleri kurutulup, öğütülerek kullanılır. Çayı demlenerek tüketilebilir. İçerisinde uçucu yağ ve yağ asitleri bulunur. Uçucu yağının kendine özgü bir kokusu ve tadı vardır. Dış görünüş olarak maydanoz ile fazlaca benzerlik gösterir.
- İçeriğindeki uçucu yağlar ile mide suyunu uyarır, ülser tedavisinde kullanılır.
- İştah açıcı ve idrar söktürücü özelliğe sahiptir.
- Hazırlanan başka formlarının ağrı kesici ve sakinleştirici özellikte olduğu bilinmektedir.
- Yapılan bir çalışmada İrritabl bağırsak sendromlu bireylerin şikayetlerinde azalma gözlemlenmiştir.
Kimyon
(Cuminum cyminum) Bitki meyveleri kurutulup, tane olarak veya öğütülerek kullanılabilir.
- Yapısında terpenler, fenoller, flavonoidler ve alkoloidler bulunmaktadır. Bu sayede antienflamatuar ve antioksidan özellik gösterir.
- Bağırsaktan safra salınımını artırır ve böylece bağırsaktaki besinlerin sindirimine yardımcı olur.
- Geleneksel tıpta gaz oluşması, hazımsızlık durumlarında ve anne sütü artırıcı olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Tarçın
(Cinnamomum) Bitki dalları çeşitli işlemlerden geçtikten sonra kalan iç kabuğu kurutulup, öğütülerek kullanılır. Çubuk tarçın bu kabukların kıvrılmış halidir. Kendine özgü konusu ve tadı vardır. Tanen uçucu yağı içermektedirler.
- Antienflamatuar, antialerjik ve yüksek antioksidan özellik gösterir.
- Trigleserit, kan basıncı ve kolesterol seviyesinin düzenlenmesine katkısı vardır.
- İnsülin hormonuna duyarlılığı artır ve açlık kan şekeri düzeyini azaltır. Bu sayede Tip2 diyabet ve insülin direnci gibi hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.
- Yapılan bir hayvan deneyinde fareler öncelikle yüksek yağlı diyetle beslenmiş, sonrasında tarçın verilmesi ile bağırsak mikrobiyotası üzerinde olumlu etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
Fesleğen
(Ocimum basilicum) Bitkinin çiçekleri ve yaprakları kurutulup ufalanarak kullanılabildiği gibi taze yaprakları salata ve yemeklerde kullanılabilir. Birçok çeşidi vardır. A vitamini içeriği yüksektir.
- Vücudun pH dengesinin sağlanmasında olumlu etkisi vardır. Bu sayede bağırsakta bulunması istenen yararlı bakterilerin gelişmesine yardımcı olurken patojen bakterileri azaltır.
- Açlık kan şekeri ve trigleserit seviyesinin düzenlenmesine katkısı vardır.
- Yapılan çalışmalarda stresi azalttığı gözlemlenmiştir.
- Ağız yaraları oluşması halinde gargara yapılabilir.
- Geleneksel tıpta hazımsızlık ve mide bulantısı benzeri durumlarda kullanıldığı bilinmektedir.
