Anksiyete, basit düzeydeki tanımıyla kaygı bozukluğudur. İnsanların bir sınava, mülakata, muayeneye, etkinliği katılacakları zamanlarda belirli seviyelerde kaygı ve korku deneyimi yaşamaları normaldir. Ancak bu durum günlük hayatı etkileyecek hale gelmiş, fiziksel semptomlar, hatta sebepsiz krizler görülmeye başlanmışsa bir psikiyatrdan yardım almak gerekebilir.
Anksiyete semptomları kendini fiziksel olan veya olmayan şekillerde gösterebilir. Gerçekçi olmayan ve aşırı endişeile karakterizedir. Bu semptomlar çoğu zaman kronik hastalık, kalp krizi ya da inme geçiren hastalarınkilere benzerlik gösterir ve bu durumlardan birini yaşadığını düşünen hastanın anksiyetesi daha fazla tetiklenir.
Fiziksel semptomlar ise genellikle şu şekildedir:
- Titreme
- Mide çalkantısı
- Bulantı
- İshal
- Baş ağrısı
- Sırt ağrısı
- Çarpıntı
- El, kol ve bacaklarda uyuşma veya karıncalanma
- Halsizlik, kolay yorulma,
- Konsatrasyon bozukluğu
- Asabilik
- Kas kasılması
- Sık idrara çıkma
- Uykuya dalmada ve uykuyu sürmede güçlük
- Kolayca ürkme.
Bu semptomlar ayrıca panik atak ve travma sonrası stres bozukluğu(PTSD) hastalarında da benzerlik göstermektedir.
Anksiyetenin Sebepleri
Anksiyeteye çevresel, tıbbi, genetik faktörler, beyin kimyası, madde kullanımı veya bunların çeşitli kombinasyonları sebebiyet verebilir. En yaygın olarak ise hayatımız stres ile tetiklenir. Anksite genellikle dış etmenlere bir tepki olsa da, negatif iç telkinler ve sürekli en kötüsünü bekleyerek de kendi kendimize anksiyeteyi tetiklemek mümkün.
Çevresel Faktörler
- Taciz veya bir saldırıya maruz kalma
- Kişisel ilişkilerde sorunlar(bir yakını kaybetmek, boşanmak, arkadaşlık sorunları…)
- İş veya okul stresi
- Parasal ve maddi sıkıntılar
- Doğal afetler
- Yüksek irtifalı alanlarda oksijen eksikliğine maruz kalmak
Tıbbi Faktörler
- Ciddi bir tıbbi hastalıktan kaynaklı stres
- İlaç tedavilerinin yan etkileri
- Amfizem veya pulmoner emboli nedenli oksijen eksikliği
Madde Kullanımı ve Bağımlığı Kaynaklı Faktörler
- Kullanılan maddenin direkt yan etkisi veya yoksunluk sendromu ile tetiklenme
Genetik Faktörler
- Aile bireylerinde anksiyete bulunan kişilerde anksiyete yatkılığı artmaktadır.
Beyin Kimyası
Araştırmalar belirli nörotransmitterlerin anormal seviyelerde olduğu bireylerde Genel anksiyete bozukluğunun görülme ihtimalinin daha muhtemel olduğunu gösteriyor. Nörotransmitterler düzgün çalışmadığında, beynin iç haberleşme sistemi çöküyor ve bazı durumlarda uygunsuz tepkilere yol açabiliyor.
Anksiyete Tanısı
Anksiyete tanısı için bir psikoloğa veya psikiyatra danışmak gereklidir. Psikiyatrlar tıp doktorudurlar ve ilaç tedavisiuygulama yetkileri vardır. Anksiyete için belirli bir laboratuvar tanı testi bulunmamakla birlikte altta yatan sebepleri belirlemede yardımcı olabilir testler.
Ansiyetede Tedavi
Tedavi hastalığın kaynağına ve hastanın tercihine göre tıbbi, psikolojik danışmanlık veya bağımsız bir şekilde gerçekleşebilir. Genel olarak tavsiye edilen ise psikoterapi, davranışsal terapi ve ilaç tedavisinin bir kombinasyonudur.
Anksiyete ile aynı dönemde alkolizm, depresyon gibi durumlar varsa tedaviyi güçleştirebilirler. Bu sebeple anksiyete tedavisi diğer durumlar kontrol altına alınana dek bekletilmelidir.
Kendi Kendine Tedavi
Bazı vakalarda anksiyete doktor gözetimi olmadan, evde tedavi edilebilir. Ancak bu, anksiyetenin kısa dönemli, sebebinin belli ve kaçınılabilir ya da ortadan kaldırılabilir olduğu sınırlı vakalarda geçerlidir.
İlaç Tedavisi
Anksiyete tedavisi pek çok çeşit ilaç grubunu içermektedir. Eğer anksiyete sebebi fiziksel bir rahatsızlık ise tedavi bu belirli rahatsızlığı ortadan kaldırmaya yönelik olacaktır. Bu durum cerrahi müdehale veya başka bir grup ilaç tedavisi gerektirebilir. Bununla birlikte sıklıkla antidepresanlar, benzodiazepinler, trisiklikler ve beta-blokörlerfiziksel ve mental semptomları kontrol edilmekte kullanılır.
Anksiyete geçmişte genel olarak benzodiazepinlerle tedavi edilmiştir. Ancak bu ilaç grubunun bağımlılık yapıcıolması nedeniyle son dönemde kullanımı azaltılmıştır. Bağımlılık haricindeki birkaç yan etkisinde biri de genellikle uyku halidir.
Yaygın olan bazı diazapinler:
- Diazepam(valium)
- Alprazonam (xanax)
- Lorazepam (ativan)
- Clonozepam (klonopin)
Anksiyete ve Beslenme
Vitamin ve minareller, mental enerjiyi ve sağlığı olumlu etkilemektedir. Özellikle anksiyete ve depresyondan muzdarip hastalarda ilaç tedavisine alternatif olabiliyor. Tamamlayıcıların zihne stresler baş edecek gücü verdiği, ruh halini iyileştirdiği ve yorgunluğu azalttığı düşünülmekte.
Özellikle 5-hidroksitriptofan, vitamin B ve D, ginkgo biloba (özütü ginkgolit içeren bir bitki) ve omega 3 ruh halini iyileştirici olarak biliniyor.
