Böbrek taşı hastalığı yani diğer adı ile nefrolitiazis antik çağlardan beri en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir. Böbrek taşı hastalığının tekrarlanma olasılığı yüksektir ve sıklıkla altta yatan kazanılmış veya kalıtımsal anomalilerle şiddetlenebilen kronik bir hastalıktır. Tekrarlama oranı 20 yıl da %75 civarındadır.
Böbrek taşı, konsantre idrar içerisinde atılan tuzlar ve mineraller böbreklerin iç yüzeyinde tübül denilen ünitelerde zamanla taşa dönüşerek kristaller halinde çökerek oluşur. Böbrek taşları, kalsiyum oksalat veya kalsiyum fosfat en sık karşılaşılan türleridir ve tüm taş oluşumlarının %70-75’ini oluşturmaktadır.
Böbrek Taşı Oluşma Nedenleri
- Yaş
- Cinsiyet
- Irk
- Günlük su alımı(az ise)
- İklim
- Coğrafya
- Fiziksel aktivite
- Beden kütle indeksi (BKI)
- Asit yükünün artışı
Asit yükü nasıl artar derseniz;
Hayvansal kaynaklı protein alımı, metionin ve sisteinden sülfirik asitin metabolizması aracılığıyla asit üretimine sebep olur. Yüksek miktarda hayvansal gıda aldığımızda asit yükü artar ve kemiklerden kalsiyum yıkımını arttırarak ve böbreklerde kalsiyumun geri emilimini azaltarak idrarla kalsiyum atımını arttırır.
Böbrek Taşı Oluşma Belirtileri
- Ağrı
- Enfeksiyon
- Bulantı
- Kusma
- Karın şişliği
- İdrarda kanama
Böbrek Taşı ve Beslenme
- Sıvı alımı artırılmalı
Sıvı alımı artışı, idrar hacmini arttırması, dilüe idrar oluşumunu ve diürezi arttırmasıyla birlikte kristallerin üreteri daha hızlı terk etmesini sağlayarak taş oluşumunu engelleme özelliğine sahiptir ve yeterli sıvı alımı, tek başına üriner sistem taş oluşum ve tekrarlama risklerini azaltabilmektedir.Amerika Ulusal Diyabet, Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü gün içerisinde 2-3 L sıvı alımının sağlanması gerektiğini belirtir fakat bu oran iklim koşullarına ve bireyin fiziksel aktivite düzeyine göre bireysel gereksinmesine göre değişir. En iyi sıvı tercihinin de su olduğu ifade edilmektedir.
- Hayvansal gıda tüketimini azaltılmalı
- Sebze tüketimi günlük 3-4 porsiyon olmalı. Az tüketimi ve fazla tüketimi kötü etkileyebilir.
- Düşük sodyumlu diyet, okzalat ve kalsiyum atımını azaltır.
Diyette artan sodyum alımı, kalsiyumun renal tübüler geri emilimini azaltarak hiperkalsiüriyi (kalsiyum artışını) tetiklemektedir. İdrarda artan kalsiyum ise okzalat ve fosfor ile birleşip taş oluşumuna neden olur.
- Gazlı içeceklerden uzak durulmalı.
- Kahve, çay ve bazı meyve suları tüketilebilir fakat domates suyu yüksek sodyum içermesinden greyfurt ve turna yemişi yüksek oksalat içermesinden dolayı uzak durulmalıdır.
- Omega 3 yağ asidi, böbrek taşı olan bireylerde, idrar kalsiyum ve okzalat atımını azaltır hücresel fosfolipit araşidonik asit içeriğini azaltır, eritrosit ve renal iyon transportunu normalize etmektedir fakat omega 3 içerdiği yüksek oranda pürin içerdiği ve bu durumun da ürik asit düzeyini artırabilir bu yüzden fazla tüketimi zarar verebilir.
- C vitamini tüketimi yüksek olmamalı.
- Her hastalığın başı olan obezite böbrek taşı oluşum riskini de artırır.
Kaynakça
- Esra Köseler Beyaz.Nefrolitiaziste Tıbbi Beslenme Tedavisi.Bes Diy Derg 2018;46(Özel Sayı):63-71.
- Mehmet Arif İÇER,Makbule GEZMEN-KARADAĞ.Böbrek Taşı Olan Hastalarda Beslenme Durumunun Potansiyel Böbrek Asit Yükü Düzeyine Etkisinin Belirlenmesi.GÜSBD 2018; 7(4): 1-9.
